Lijfservaring

Zondag liet ik mijn oudoom Karel (109 ofzo) nog even uit. Hij moest de hele tijd lachen. Ik dacht op een zeker moment aan een tetanusinfectie maar wat bleek, hij bescheurde zich nog steeds om alle reacties van ongeloof op de inval van Rusland. „Oh oh oh”, zei hij terwijl hij zich de tranen uit de ogen wreef, „al die Hollanders hier, die dachten dat er na de val van de Muur een eeuwige vrede was aangebroken en ze de krijgsmacht dus wel even konden decimeren.”

Ik knikte. Getuige alle reacties hebben velen hier tot donderdag gedacht dat internationale harmonie mogelijk was zonder de rugdekking van legers en wapens. Voor iemand als Karel, wiens vel bezaaid is met de littekens die hij in Japanse interneringskampen opliep, waren alle bezuinigingen op defensie onbegrijpelijk.

„Maar ja”, zei hij, „wat wil je ook, als je land al jaren wordt bestuurd door een club die de oorlog nooit van dichtbij heeft meegemaakt. Die zagen het nut van militaire verdediging niet in, daarvoor misten ze gewoon de levenservaring.”

En ook de lijfservaring. De afgelopen kabinetten verwaarloosden de fysieke belangen van hun burgers. Dat bleek niet alleen uit het snijden in defensie, maar ook uit de bezuiniging-en in de zorg en het veel te laat serieus nemen van de klimaatcrisis. Men leek te denken dat ziekenhuizen, legers en dijken alleen in noodgevallen nodig waren. Alles kwam toch wel weer goed nietwaar, het ging al decennia prima hier, dat moest een teken zijn, daar waren we aan gewend, dat was ons recht.

Met die fantasie in het achterhoofd ging men vrolijk verder met uithollen. Ziekenhuizen sloten, bataljons verdwenen, fabrieken bleven uitstoten. Je bespaarde nou eenmaal bakken met geld wanneer je deed alsof alles altijd vanzelf weer goed kwam. Dat de veiligheid en gezondheid van je bevolking iets was waar je je als overheid niet mee hoefde te bemoeien, dat regelde zich vanzelf, toch?

Na Karel thuis te hebben gebracht, wandelde ik naar huis. Ik dacht aan ‘Warhoofd’, het vers dat de Dordrechtse dichter Josse Kok over oorlog schreef en op Facebook zette: ‘Sorry, u bent eindeloos gefopt./ Zelfs in het holst van uw dromen/ kruimelt de gewenste geborgenheid af/…U heeft muren die af kunnen brokkelen./ U heeft vlees dat weg kan rotten.’

Velen worden deze dagen uit de droom der onaantastbaarheid gehaald. Uit de illusie dat er voor vrede meer nodig is dan slechts de gentlemen’s agreement elkaar niet aan te vallen. Om het maar met Kok te zeggen: ‘Was een grens maar heilig./Was een mens maar veilig.’