Skiester Jelinkova is een buitenbeentje in de olympische ploeg van Nederland

Het oranje, donkerblauw en wit waarin Adriana Jelinkova (26) maandag tijdens de reuzenslalom naar beneden skiede, zul je haar na de Spelen niet nog eens zien dragen. Misschien dat ze haar racepak woensdag aantrekt op de slalom – of ze daarop zal starten weet ze nog niet.

Buiten de Spelen om draagt Jelinkova op de piste nooit oranje, en niet alleen omdat ze de kleur niet mooi vindt. Ze heeft een moeizame verhouding met Nederland, waar ze tot haar elfde opgroeide. Jelinkova is de dochter van een Nederlander en een Tsjechische en heeft familie en vrienden in Nederland wonen. Maar ze omschrijft de band met haar vaderland als een „truce”, een wapenstilstand. „Na alles wat er is gebeurd vind ik mijn afkomst niet meer zo belangrijk.”

Voor de Nederlandse sport is haar optreden bij deze Winterspelen een bijzonderheid. Ze is de eerste Nederlandse vrouw in zeventig jaar die bij het alpineskiën in actie komt. Margriet Prajoux-Bouma was in 1952, in Oslo, de laatste.

Jelinkova plaatste zich in januari vorig jaar voor de Spelen door een elfde plaats bij een wereldbekerwedstrijd in Kranjska Gora, Slovenië. Nauwelijks bekomen van de vreugde over de kwalificatie, crashte ze de dag erna op dezelfde piste en scheurde een knieband af. Elf maanden revalidatie volgden.

Het volledige programma van de Olympische Winterspelen

Het was de zoveelste tegenslag in haar carrière. Al op jonge leeftijd won Jelinkova veel wedstrijden. Maar waardering voor haar prestaties bleef uit. „Ik dacht altijd: hoe sneller ik ski en hoe meer ik win, hoe trotser mensen zijn. Maar vanuit Nederland was er helemaal niemand trots op mij.” Ze was het meisje met de Tsjechische achternaam, merkte ze, en daardoor hoorde ze er niet bij. „Ouders van meisjes die ik versloeg zeiden dan: ‘Het maakt niet uit, ze is toch Tsjechisch’.”

Hermann Maier

Het sterkte Jelinkova in haar idee dat ze naar het buitenland moest als ze een betere skiester wilde worden. Ze wilde naar Oostenrijk, een echt skiland waar haar grote voorbeeld Hermann Maier vandaan komt. Als elfjarige vroeg ze aan haar moeder of ze konden verhuizen, en vlak daarna vertrokken moeder en dochter naar de Alpen. „Ik wilde daar laten zien wat ik kon, zodat ze me daar zouden aannemen en ik voor Oostenrijk kon gaan uitkomen.”

Maar in Oostenrijk gebeurde hetzelfde als in Nederland. Ze werd er gezien als buitenbeentje, en toen ze begon te winnen, leidde dat tot veel frustratie bij de concurrentie. „Ze vonden het heel irritant dat ik als Nederlander aan kwam kakken. Ze hebben me daar echt weggepest.” Volgens Jelinkova saboteerden de Oostenrijkers haar bindingen, of schroefden ze de palen op de piste los. „Dan kreeg ik zo’n paal in mijn gezicht en kwam ik bebloed over de finish.”

Nadat ze op haar vijftiende door een combinatie van te veel stress en trainingsarbeid een half jaar moest revalideren, overwoog Jelinkova serieus voor haar moederland Tsjechië uit te gaan komen. „Daar voelde ik wel waardering, dus twee keer ben ik er dichtbij geweest.” Het kwam er niet van, ook omdat ze zich liet overhalen door de Ski Vereniging om voor Nederland uit te blijven komen. Maar de beloftes die haar toen werden gedaan over ondersteuning, werden niet nagekomen, zegt ze. Daarom begon Jelinkova op haar twintigste opnieuw over een overstap naar Oostenrijk na te denken.

Toen ze te horen kreeg dat ze daar onderdeel zou zijn van een team, besloot ze er vanaf te zien. Ze was inmiddels gewend aan het bestaan van een „lone wolf”. Even overwoog ze helemaal te stoppen met skiën vanwege „alle politieke shit” om haar sport heen, maar haar ambitie was te groot. „Ik wilde mijn potentieel niet onvervuld laten.”

Gebrek aan kennis

En dus komt Jelinkova nog altijd uit voor Nederland, het land waar de benodigde kennis over skiën op het hoogste niveau ontbreekt. Jelinkova merkte het weer in aanloop naar deze Spelen, zegt ze. „Ik mocht bijvoorbeeld mijn serviceman niet meenemen – voor hem was geen accreditatie geregeld. Nu waxt mijn moeder mijn ski’s.” Samen met haar Sloveense coach Pavel Chebulj, die de kanten van haar ski’s scherpslijpt, vormen ze gedrieën een kleine maar hechte eenheid.

Het gebrek aan aandacht, begrip en ondersteuning, het gevoel dat ze nergens thuishoort, Jelinkova is niet anders meer gewend. Ze krijgt pas sinds vorig jaar het topsportstipendium van NOC-NSF, daarvoor financierde ze de materiaal- en reiskosten zelf – tienduizenden euro’s per jaar. Pas sinds haar olympische kwalificatie is de aandacht voor alpineskiën in Nederland toegenomen, zegt ze. „Nederlanders zijn heel erg op de Spelen gericht. Dus het is wel mooi om te zien dat ze nu zeggen: we hebben een skiër die ons daar gaat vertegenwoordigen.”

Voor Jelinkova, volledig hersteld van haar knieblessure, voelt het als een beloning dat ze in Beijing mag starten. Zeker nadat ze de vorige twee Spelen had gemist vanwege de strenge kwalificatie-eisen van NOC-NSF. „Meiden uit andere landen die ik versloeg mochten wel gaan. Daar heb ik het een periode in mijn leven heel lastig mee gehad, ik had altijd het gevoel dat het nooit goed genoeg was.” Het maakte de deceptie na haar diskwalificatie maandag des te groter – voor de camera van de NOS weet ze het aan stress over een positieve coronatest.

Eenmaal op de Spelen doen het gebrek aan erkenning en de verwachtingen van anderen haar weinig meer, zegt Jelinkova. Familie vindt ze belangrijk. Net als plezier, dat haalt ze uit het leven in de bergen en het skiën. De sport heeft haar ook een hoop mooie dingen gebracht. Een aantal goede vriendinnen, het reizen naar mooie plekken, het respect van andere skiërs.

Maar ze doet het niet meer voor Nederland, al vindt ze het wel mooi dat haar vader apetrots is dat ze voor ‘Oranje’ mag uitkomen. Jelinkova skiet alleen nog voor zichzelf. „Ik heb er tegenwoordig vrede mee dat ik nergens bij hoor, ik ben er zelfs wel trots op. Je kunt mij niet in een hokje stoppen, ik ben gewoon Adriana.”