Sarah Palin verrassend verslagen door Democratische tegenkandidaat in tussentijdse verkiezing Alaska

Sarah Palin keert voorlopig niet terug in de landelijke politiek. Donderdagnacht werd bekend dat de Republikeinse politica die als running mate van John McCain de Amerikaanse presidentsrace van 2008 opluisterde, de tussentijdse verkiezing voor de enige Congreszetel van Alaska half augustus nipt heeft verloren. Palin, die eerder gouverneur was van de uitgestrekte noordwestelijke staat en steun genoot van ex-president Trump, werd vooraf gezien als favoriet.

Maar door een nieuw kiesstelsel, aanhoudende verontwaardiging over het geschrapte federale abortusrecht en een lokaal zalmtekort ging de zetel verrassend naar de Democratische politica Mary Peltola. Ze zal als eerste inheemse afgevaardigde Alaska gaan vertegenwoordigen in Washington.

Alaska’s Huis-zetel was bijna een halve eeuw in handen van een Republikein, die in maart overleed. Bij de tussentijdse verkiezing voor een opvolger werd vorige maand voor het eerst gebruikgemaakt van een nieuw, getrapt kiesstelsel. Kiezers brengen daarbij niet één stem uit, maar rangschikken het hele veld aan kandidaten naar hun voorkeur. Als geen enkele kandidaat door meer dan de helft van de kiezers als eerste keuze wordt aangemerkt, begint een ingewikkelde telprocedure. De tweede- of derdekeuzestemmen van de lager geëindigde kandidaten worden daarbij verdeeld over de koplopers tot er een winnaar is.

Sarah Palin verloor ondanks goed gevulde campagnekas en steun van Donald Trump

Het getrapte kiesstelsel van Alaska, waar ook andere staten met interesse naar kijken, werd in 2020 ingevoerd met het idee de polarisatie uit het tweepartijenstelsel te halen. Omdat het overgrote deel van de 435 kiesdistricten voor het Huis van Afgevaardigden als ‘veilig’ Democratisch of Republikeins gelden, wordt de strijd om een zetel vaak al beslist bij de voorverkiezingen die partijen houden. Bij die primaries winnen vaker uitgesproken linkse of rechtse kandidaten, waardoor het politieke bedrijf in Washington almaar verder polariseert en al decennia verlamd is.

Trumpist avant la lettre

Sarah Palin betrad in 2008 juist de nationale politiek als voorbeeld van die verdeeldheid. De gematigde en bejaarde senator John McCain lag slecht bij het rechts-populistische deel van het Republikeinse electoraat. Door een uitgesproken rechtse en jonge vrouw als vicepresidentskandidaat te kiezen, hoopte hij zijn campagne te redden. De onervaren Palin zorgde met een reeks onhandige uitspraken echter dat McCain nog verder achter raakte op de uiteindelijke Democratische winnaar, Barack Obama.

Het jaar na die nederlaag vertrok Palin als gouverneur van Alaska, verliet ze de politiek, woonde enkele jaren in zuidelijk Arizona en trad met haar kinderrijke gezin op in een eigen reality-tv-serie. De laatste jaren was ze soms weer te zien als commentator op Fox News als fervent aanhanger van Trump. In november 2020 kreeg de toenmalige president nog 53 procent van de stemmen in Alaska (tegen 43 procent voor Biden). Met Trumps steunbetuiging en een goed gevulde campagnekas had Palin daarom goede hoop een politieke doorstart te kunnen maken als Congreslid.

In de eerste telronde haalden Republikeinen de meeste stemmen, maar daarna begon het getrapte kiesstelsel zijn matigende werk te doen. Bij de stemmen die waren uitgebracht op een andere Republikeinse kandidaat, bleken meer kiezers Peltola op plek twee te hebben gezet dan Palin. Uiteindelijk won de Democrate zodoende met 51,5 procent.

Abortus en zalmen

Peltola voerde campagne als een uitgesproken voorstander van legale abortus. In juni vernietigde het Hooggerechtshof de uitspraak die het federale recht op abortus sinds 1973 schraagde, tegen de wens van een ruime meerderheid van de Amerikanen in. Sindsdien hebben de Democraten bij verschillende verkiezingsraces boven verwachting gepresteerd.

Daarnaast werd Peltola geloofwaardiger geacht op een kwestie die vooral in West-Alaska momenteel hoog opspeelt: het groeiende tekort aan zalm. Eerder leidde ze een commissie die de visrechten regelt van de verschillende inheemse volkeren die leven langs de rivieren van westelijk Alaska.

Peltola heeft maar een paar maanden om te laten zien hoe ze deze en andere problemen wil aanpakken. Omdat de termijn van haar overleden voorganger begin 2023 afloopt, zal ze haar zetel bij Congresverkiezingen van begin november alweer moeten verdedigen. Aan die race zal ook Sarah Palin weer meedoen.