Macron kan klimaatcrisis niet negeren na zomer vol extremen

Plots is het menens. De start van het politieke jaar staat in Frankrijk na een zomer vol extremen in het teken van klimaatverandering, en de houding van de autoriteiten is alarmerender dan de Fransen gewend zijn.

President Emmanuel Macron zette vorige week de pessimistische toon. De man die zich enkele maanden geleden nog een „bewuste optimist” noemde die in iedere crisis een kans op verbetering ziet, kondigde bij de eerste ministersbijeenkomst van het jaar met een serieuze blik „het einde van de overvloed, het einde van de onbezorgdheid, het einde van de vanzelfsprekendheid” aan. De klimaatcrisis en de oorlog in Oekraïne zouden leiden tot een „grote omwenteling” waarna men er niet meer vanuit kan gaan dat grondstoffen en water, producten en technologieën altijd maar beschikbaar zijn. De president toonde zich bereid verstrekkende maatregelen te nemen.

Lees ook dit interview met klimatoloog Valérie Masson-Delmotte

Premier Élisabeth Borne deed er maandag een schepje bovenop bij een bezoek aan werkgeversorganisatie Medef. Daar stelde zij dat de klimaatcrisis „niet een waarheid is die ongemakkelijk is, maar een waarheid die verwoest” – verwijzend naar het boek Een ongemakkelijke waarheid van de voormalig vicepresident van de Verenigde Staten Al Gore. Borne droeg Franse bedrijven op een plan op te stellen voor hoe zij deze winter hun energieverbruik met 10 procent zullen terugdringen en beloofde dat de ministeries hetzelfde gaan doen. Een straf voor bedrijven die hun energieverbruik niet terugdringen, noemde ze niet. Wel dreigde Borne dat als er „rantsoeneringen” komen in de vorm van energiequota, bedrijven als eerste aan de beurt zijn. Huishoudens zullen gespaard worden, beloofde ze.

Defensieraad bijeen

Deze vrijdag wordt alweer een volgende stap gezet. Dan komen de regering en Macron samen in een zogenoemde Conseil de Défense (Defensieraad) om te spreken over de energie- en klimaatcrisis. Dergelijke raden worden enkel gevormd in noodgevallen, zoals tijdens de coronapandemie. Klimatoloog Valérie Masson-Delmotte van het internationale klimaatpanel IPCC zal aanwezig zijn en de ministers moeten achteraf een plan uitwerken voor hoe zij de „ecologische transitie” op hun eigen terrein gaan versnellen. Ook zal Macron vrijdag zijn routekaart uitleggen voor wetsvoorstellen die de komende weken voorbereid zullen worden, naar verwachting ook over energie en klimaat.

Franse president verwacht het einde van de overvloed en de onbezorgdheid

Het lijkt erop dat de regering onder president Macron zich na een zomer van extremen gedwongen voelt naar een hogere versnelling te gaan. In juni, juli en augustus was het gemiddeld 2,3 graden warmer dan wat normaal is voor deze periode van het jaar, zo meldde Météo France deze week in een voorlopig overzicht over het weer in de zomer van 2022. Daarmee is het de op een na heetste zomer sinds het begin van de metingen. Météo France telde bovendien een recordaantal van 33 ‘hittegolfdagen’ waarbij het gemiddeld 25 graden of warmer is. Ook op lokaal niveau werden talloze records verbroken. Zo beleefde het Zuid-Franse Nice 56 achtereenvolgende ‘tropische nachten’, waarbij het kwik niet onder de 20 graden daalde.

Lees ook: Vuur vrat zich snel door de pijnbomen in de Gironde, mede door de monocultuur

Net als in andere Europese landen, was het deze zomer ook in Frankrijk extreem droog. Op nationaal niveau was er sprake van een neerslagtekort van 25 procent in de drie zomermaanden (wederom een record) – met eindeloze gele akkers, zorgen over de oogsten en watertekorten en -quota tot gevolg. De droogte maakte bossen bovendien licht ontvlambaar en leidde zo indirect tot meerdere grote branden die soms weken aanhielden. Volgens het European Forest Fire Information System (EFFIS) is dit jaar in Frankrijk tot dusver 62.000 hectare bos in rook op gegaan, zo berekende nieuwszender France Bleu. Ook dat is een record. Andere zorgwekkende ontwikkelingen waren de hevige storm die twee weken geleden op Corsica vijf levens eiste en de opwarming van de Middellandse Zee – die deze zomer 4 tot 6 graden warmer was dan wat normaal is voor de tijd van het jaar.

Dat het politieke jaar weer begonnen is, is niet alleen te merken aan de terugkeer van de ernstige Macron en Borne in de Franse pers. Ook zijn de door oppositiepartijen aangezwengelde kibbelpartijen (in Frankrijk eufemistisch polémiques genoemd) terug van weggeweest na een relatief ophefvrije zomer. Het ging onder meer over een kartwedstrijd in een gevangenis en niet erkende geneeswijzen op een zorgplatform, maar ook hier voerde de klimaatcrisis de boventoon.

Privéjets verbieden

Zo werd de afgelopen twee weken hevig gediscussieerd over de noodzaak om privéjets te verbieden vanwege hun uitstoot en over de uitspraak van een klimaatwetenschapper op de rechtse zender BFM TV die stelde dat waterslurpende hobby’s als golfen mogelijk zullen moeten verdwijnen. En deze week ontstond een vurige discussie over de toekomst van de barbecue nadat de groene politicus Sandrine Rousseau had gezegd dat „barbecues voor mannelijkheid staan”.

Dat klimaat op ieders agenda staat, is duidelijk. Verwacht wordt dat binnenkort extra maatregelen aangekondigd zullen worden. Voorstanders van een ferm klimaatbeleid benadrukken dat president Macron al sinds zijn eerste verkiezing in 2017 gouden bergen belooft op het gebied van klimaat, maar Frankrijk op Europees niveau juist achterloopt met de klimaatdoelen. Het moet dus nog blijken of het ook dit jaar bij grote woorden en kleine polémiques blijft.