N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Luister naar
13:29
Reportage
Referendum Australië stemt over de erkenning van en een rol voor de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking in het parlement. Het is een bepalend moment voor het land, dat worstelt met een gitzwarte koloniale geschiedenis.
Op een zonnige zaterdagochtend heeft een groep van zo’n dertig mensen zich bij het strand Curl Curl in het noorden van Sydney verzameld. Niet voor een duik in de Stille Oceaan, maar om onaangekondigd aan te bellen bij mensen die in de welvarende wijk grenzend aan het strand wonen. „We willen mensen aansporen om ‘ja’ te stemmen bij het aanstaande referendum over een inheemse stem in het parlement”, zegt vrijwilliger Rajesh Palaniswamy, die een stapel flyers vasthoudt.
Alle vrijwilligers dragen T-shirts in alle kleuren waar in grote letters ‘Yes’ op staat. De 42-jarige Palaniswamy heeft een shirt aan in de blauwgroene kleuren van de vlag van de inheemse bevolking van de Straat Torres, de groep eilanden tussen het noorden van Australië en Papoea-Nieuw-Guinea. „Ik ben niet het type dat zomaar bij mensen aanklopt”, zegt hij. Toch maakt hij voor deze campagne een uitzondering. „Het helpt niet om boos langs de zijlijn te blijven staan. Daarom besloot ik actief betrokken te zijn. Ik wil proberen de aarzelende kiezers te overtuigen.”
Australië is diep verdeeld over het eerste referendum in meer dan twee decennia. De dag van de stemming, 14 oktober, is een bepalend moment voor het land. De vraag waar Australiërs zich over moeten uitspreken is of ze de Aboriginals en de bewoners van eilandengroep Straat Torres willen erkennen in de grondwet, en deze groep een speciale ‘stem’ willen geven in het parlement – zo vaag is het nog omschreven. Stemmen is verplicht.
Al jaren wordt gesproken over het veranderen van de grondwet, zodat de inheemse bevolking wordt erkend als de oorspronkelijke bewoners van het land. Het voorstel om een speciale adviescommissie aan te stellen in het parlement komt van de inheemse bevolking zelf. In 2017 vroegen vertegenwoordigers van de Aboriginal- en Straat Torres-bevolking om een stem in de politiek, zodat er niet alleen over, maar juist mét hen wordt gesproken als er beleid wordt gemaakt dat hen aangaat. Ze presenteerden het zogeheten ‘Uluru Statement from the Heart’, een verklaring die werd opgesteld na gesprekken met inheemse mensen in heel het land. Het was een historisch moment aan de voet van Uluru, de grote rode rots in het centrum van het land.
De toenmalige conservatieve regering wees het voorstel af. Het document bleef vervolgens jarenlang in een la liggen. Daar kwam verandering in toen de progressieve Labor-partij van premier Anthony Albanese de verkiezingen won in mei 2022. Tijdens zijn overwinningstoespraak zei hij „de Uluru-verklaring volledig te steunen”. En later voegde hij eraan toe: „Dit is een historische kans om Australiërs te verenigen.” De grootste oppositiepartijen zijn tegen het voorstel en hebben vooral moeite met wat in de volksmond de ‘Stem’ in het parlement is gaan heten.