Reizen langs de krochten van het internet en de natuur van de Rijn in twee visueel overdonderende jeugdvoorstellingen

De voorstelling Rabbit hole is nog niet zo lang bezig, wanneer een publiekslid opstaat en de zaal verlaat. De andere toeschouwers, die hun gedachten constant via de live geprojecteerde chat kunnen delen, vinden het amusant. „Zal wel een boomer zijn die de prikkels niet aankan”, typt de een. „Dag boomer!”, vult een ander sarcastisch aan.

Rabbit hole van De Toneelmakerij (in samenwerking met Theater Sonnevanck) is een visueel overdonderende voorstelling. Het voorstellingsbeeld wordt gedomineerd door de geprojecteerde desktop van hoofdpersonage Samy, een tienerjongen die tegelijkertijd games, WhatsApp, muziekvideo’s, YouTube en talloze .jpgs en .gifjes open heeft staan, en ook nog eens verschillende videochats aangaat met zijn zus en verschillende duistere internetfiguren. Wij, de toeschouwers, loggen bij aanvang in op het chatprogramma met onze smartphone, krijgen een willekeurig alias, en zijn zo de hele tijd als reaguurders bij de voorstelling betrokken. Het levert een actieve betrokkenheid op die precies aansluit bij het thema van de voorstelling: het gemak waarmee eenzame tieners zichzelf tot een puur digitaal bestaan kunnen laten verleiden, en de radicalisering die op de loer ligt.

Samy (mooi puberaal gespeeld door Tomer Pawlicki) is namelijk zo’n radicaliserende tiener. Hij is op school het slachtoffer geworden van digitale pesterij: hij heeft op verzoek een dickpic gestuurd naar een klasgenote, die het vervolgens aan iedereen heeft rondgestuurd. Sindsdien komt hij zijn kamer niet meer uit, tot wanhoop van zijn moeder en zijn in Berlijn woonachtige zus Hanna (Bitha Babazadeh), die regelmatig bij hem incheckt. Samy valt ten prooi aan een Andrew Tate-achtige, gemaskerde influencer, die hem vrouwenhaat en complottheorieën bijbrengt; de politiek linkse Hanna probeert hem op het rechte pad te houden. Ondertussen discussiëren de toeschouwers doorlopend over alles wat er gebeurt, waarbij het, gezien het taalgebruik, duidelijk lijkt dat de (bij de première enigszins spaarzame) tieners in de zaal het voortouw nemen. De sympathieën zijn aardig verdeeld tussen Samy’s radicalisering en de pogingen van zijn zus om hem van repliek te dienen – op basis van recent onderzoek, waaruit bleek dat wereldwijd meisjes progressiever worden, en jongens conservatiever, vermoed je dat dat aardig langs genderlijnen verloopt. Het verloop van de voorstelling zelf is enigszins voorspelbaar, zo wordt de cultuuroorlog in het publiek het interessantste aspect: zelden krijg je als volwassene zo direct inzicht in de dialoog tussen tieners.

Reis door de Rijn

Ook in Rijnreisje, dat enkele weken geleden in première ging, is de vormgeving van de voorstelling het belangrijkste aspect. Regisseur Steef de Jong maakte de afgelopen jaren naam met muziektheatervoorstellingen waarin hij, met decors en rekwisieten van papier en karton, oude operettes onder het stof vandaan haalde. Zijn performances hadden veel weg van levende pop-up-prentenboeken. In zijn nieuwe voorstelling volgt hij hetzelfde stramien, en roepen de acteurs door middel van uitrol- en uitvouwbare tekeningen binnen een handomdraai sterk verschillende omgevingen op.

Dat gaat in Rijnreisje van de bodem van de rivier tot de Haringvlietbrug tot de huiskamer van een vissersfamilie; terwijl we twee zalmen volgen die graag willen paaien, doorkruisen we met hen de verschillende levens van de mensen en dieren die van de rivier afhankelijk zijn. Het levert een wat fragmentarische voorstelling op waarin eerder wordt ingezet op korte leuke vondsten dan op enige emotionele of inhoudelijke diepgang, precies als de operettes die De Jong eerder bracht. Daarmee moet het geheel het vooral hebben van het spelplezier van de acteurs, de inventieve muzikale begeleiding van multi-instrumentalist Yung-Tuan Ku en van de steeds verrassende beelden. Van een school vissen die door de lucht zwemt, een fabriek die een sigaretje staat te roken tot een geheel uit karton opgebouwd, heen-en-weer-spoelend videoscherm: als je je overgeeft aan de kinderlijke fantasie van De Jong haal je het meest uit zijn Rijnreisje.

Delen Mail de redactie