Vergroenen, maar wel ‘gebalanceerd’, roepen ze bij Shell

‘Toen ik klaar was met mijn studie, wilde ik heel graag in een sector werken die ertoe deed, die belangrijk was en die op wereldschaal opereerde.” De nieuwe baas van Shell Nederland, Frans Everts (58), legde jaren geleden al eens uit wat hem zo aantrok aan werken voor het olie- en gasbedrijf.

Nu hij de hoogste in rang wordt van de Nederlandse afdeling, zal een deel van zijn werk er ongetwijfeld uit bestaan de buitenwacht ervan te overtuigen dat die eerste twee punten nog steeds kloppen. Want milieuorganisaties, sommige politici en opiniemakers denken hier anders over. Zij zien juist een „dealer van een verslaving die de leefomgeving vernietigt”, die maar beter zo snel mogelijk van het toneel kan verdwijnen.

Frans Everts, de nieuwe topman van Shell Nederland. Foto Shell Nederland

Shell-coryfee Jeroen van der Veer uitte onlangs nog zijn zorgen over dit aanzwellende negatieve sentiment, dat vooral sterk zou leven in Nederland. Als dat maar lang genoeg aanhoudt, wordt het vanzelf een existentieel probleem, waarschuwde hij.

De in Groningen geboren Everts neemt op 1 april het stokje over van Marjan van Loon (57), maakte Shell maandag bekend. Van Loon gaat na een dienstverband van ruim 34 jaar het bedrijf verlaten om „te genieten van andere dingen dan werk”, schreef ze aan zakenrelaties. Haar „Volkswagenbusje” stond al klaar voor een „lange reis”. Everts krijgt straks (mede) de taak om het kritische deel van de Nederlandse samenleving te overtuigen dat Shell wel degelijk een bestaansrecht heeft.

Bij de aankondiging van zijn benoeming maakte hij daar meteen werk van. Everts stelt daarin dat Shell juist een „hoofdrol” speelt bij de energietransitie in Nederland. Onder zijn voorganger kreeg Shell weliswaar zware maatschappelijke kritiek te verduren vanwege de aardbevingen in Groningen, als gevolg van de gaswinning. Maar de onderneming stak ook miljarden in de vergroening van de energievoorziening, aldus Everts.

Als eerste grote onderneming schaarde Shell zich achter het Klimaatakkoord. Het bouwde een grote biobrandstoffenfabriek en werkt momenteel aan de bouw van Europa’s grootste groene waterstoffabriek. Voor de kust wordt samen met Eneco een megawindpark aangelegd.

Op dat fundament wil hij voortbouwen. Maar Everts benadrukt dat dit gaat gebeuren op „een voor Shell commercieel aantrekkelijke manier”. Dat betekent vermoedelijk dat het niet zo snel zal gaan als de critici eisen. Shell heeft ook aandeelhouders, die rendement willen. En dat wringt soms met het versnellen van de transitie. Op hernieuwbare energiebronnen wordt vaak minder marge gemaakt, stelt Shell. De allerhoogste baas van Shell, Wael Sawan, zei het anderhalve week geleden precies zo, toen hij een recordwinst van bijna 40 miljard dollar meldde. De transitie moest „gebalanceerd” zijn.

Everts’ gedachtegoed lijkt nauw aan te sluiten op dat van Sawan. Die zei vorige week ook dat de ‘energiezekerheid’ komende tijd wel geborgd moet blijven, al is de noodzaak tot verduurzaming nog zo groot. Zoveel had de huidige energiecrisis duidelijk gemaakt. Hernieuwbare energiebronnen kunnen echter voorlopig fossiele energie niet een-op-een vervangen, zei Sawan – terwijl de klant juist steeds meer energie verbruikt. En dus moet Shell olie en gas zeker niet te snel de rug toe keren.

Everts voorspelde zelf ruim tien jaar geleden dat de energievraag tot in ieder geval 2050 (fors) zou blijven stijgen, en dat dit consequenties zou hebben voor de snelheid van de transitie. „Het enige wat we zeker weten, is dat koolwaterstoffen de belangrijkste energiebron zullen blijven de komende tijd, en mogelijk ook daarna. Ondanks wat sommigen misschien wensen, en ook al zullen hernieuwbare energiebronnen groeien.”

Echte Shell-man

Everts is een echte Shell-man. Gestaag klom hij op. In zijn beginjaren handelde hij in olie voor de raffinaderij van Pernis. Ruim tien jaar later krijgt hij de eindverantwoordelijkheid over tankstations in Nederland.

Lees ook: Shell Nederland-directeur Van Loon wil snel nieuwe afspraken met de staat over gasdossier

Daar krijgt hij het op zeker moment aan de stok met de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). De benzineprijzen zijn op dat moment eveneens torenhoog en de NMa vermoedt dat er sprake is van illegale prijsafspraken tussen oliebedrijven. Bewijs daarvoor vindt de NMa uiteindelijk niet, maar de toezichthouder komt wel tot de conclusie dat er een – niet verboden – mechanisme is waardoor prijzen „kunstmatig” hoog worden gehouden, en de concurrentie tegengewerkt. Everts reageert door te zeggen dat de toezichthouder politiek onder druk is gezet. „De benzineprijs is een heel gevoelig onderwerp, ze moesten wel met iets komen.” Hij stelt dat de benzineprijs vooral hoog is door belastingen.

Enkele jaren later wordt Everts hoofd van Shell Energy in Noord-Amerika, de divisie die elektriciteit verkoopt aan consumenten en bedrijven. In de VS boort Shell ook naar schaliegas, ook wel fracken genoemd. Volgens critici een vervuilende en destructieve winningsmethode, maar dat wordt door Everts ontkend. „Als je dit op de juiste manier doet en hoge normen hanteert, kan schaliegas op een zeer verantwoorde manier op de markt worden gebracht”, zegt hij in 2011.

In 2016 is Everts nog korte tijd betrokken bij de ‘integratie’ van British Gas, de Britse gasreus die Shell voor een recordbedrag overneemt in het kader van de strategie om van een oliebedrijf meer een gasbedrijf te worden. Shell ziet gas als belangrijke energiebron gedurende de klimaattransitie. Daarna wordt Everts verantwoordelijk voor de (wereldwijde) communicatie met externe partijen.

In die laatste functie krijgt hij geregeld te maken met de buitenwereld, bijvoorbeeld als Shell in opspraak komt vanwege een dubieuze deal rond een felbegeerd olieveld in Nigeria. Anticorruptie-organisatie Global Witness claimt in 2018 dat de Nigeriaanse overheid 6 miljard dollar misloopt als gevolg van een „corrupte deal” uit het verleden, waarmee Shell en het Italiaanse Eni het exploitatierecht in handen kregen. Die club krijgt van Everts te horen dat die claim gebaseerd is op „gebrekkige methodologieën, die niet voldoen aan adequate kwalitatieve normen”. Uiteindelijk volgt vrijspraak, maar ook kritiek op de rechtsgang, onder andere van internationale denktank OESO.

Op Twitter is Everts eveneens actief. Naast voetbalfilmpjes deelt hij ook berichtjes van andere mensen die het lijken op te nemen voor oliebedrijven als die bijvoorbeeld kritiek krijgen op hun recordwinsten, omdat ze ook veel belasting betalen.

Tegelijk verwelkomt hij het Europees verbod op de verkoop van auto’s en bestelbusjes met een benzine- of dieselmotor erin. In het benoemingsbericht toont hij zich ook welwillend naar de buitenwereld: „Wij hebben de kennis en de expertise om te investeren in oplossingen. Maar we kunnen het niet alleen. Samen met partners willen we schonere energie bereikbaar maken voor heel Nederland.”