Haar naam was Claudia Ivone en ze kwam uit Italië. Tenminste, dat dachten de buren in het appartementencomplex in de Berlijnse wijk Kreuzberg waar de politie maandagavond de gezochte RAF-terrorist Daniela Klette arresteerde. Klette wordt verdacht van deelname aan gewapende overvallen en drie misdrijven met een terroristisch oogmerk, waaronder een bomaanslag – een grote verrassing voor de mensen die de vriendelijke 65-jarige vrouw wel eens spraken.
Duitse media trokken dinsdag massaal naar de Sebastianstrasse, waar Klette op de vijfde verdieping woonde. In haar appartement trof de politie munitie aan. Volgens haar buren was Klette weinig spraakzaam, maar zei ze altijd netjes gedag. Ze had een grote, lieve hond. Een buurman meldde dat ze geld verdiende door kinderen bijles in wiskunde te geven.
Klette deed maandag zelf de deur open toen de politie aanbelde. Ze stelde zich voor als Claudia Ivone en liet een Italiaans paspoort zien met die naam erop. Voor de zekerheid werd ze meegenomen naar het bureau, waar de politie haar vingerafdrukken afnam. Daaruit bleek dat Claudia Ivone in werkelijkheid Daniela Klette was, lid van de zogenoemde ‘derde generatie’ van de Rote Armee Fraktion (RAF), een extreemlinkse terreurorganisatie die tussen 1970 en 1998 actief was en in totaal 33 mensen vermoordde. Volgens bronnen van Der Spiegel kwam ze opgelucht over nadat haar identiteit was vastgesteld. „Eens moet het voorbij zijn”, zou ze gezegd hebben.
Capoeira-les
Het Openbaar Ministerie van het Bundesland Niedersachsen, dat de speurtocht naar Klette leidde, meldde dinsdag in een persconferentie dat de tip die tot Klettes aanhouding leidde al in november 2023 was binnengekomen. Haar arrestatie was dus niet het gevolg van de uitzending eerder deze maand van het tv-programma Aktenzeichen XY… ungelöst, de Duitse variant van Opsporing verzocht. Daarin verzocht Justitie om informatie over Klette en Ernst-Volker Staub en Burkhard Garweg, twee andere leden van de RAF. Het trio had bankovervallen gepleegd in het westen van Duitsland om in zijn levensonderhoud te voorzien, voor het laatst in 2016.
‘Claudia Ivone’ had een grote, lieve hond en verdiende geld met bijlessen wiskunde
De politie had Klette dus al eerder kunnen arresteren, en naar nu blijkt was ze ook al in beeld bij een team Duitse journalisten die een podcast over haar maakten. Zij riepen vorig jaar de hulp in van een lid van het onderzoekscollectief Bellingcat. Die bewerkte een foto van Klette om haar ouder te doen lijken en ging naar de terrorist op zoek in openbare bronnen. Al snel stuitte hij op een foto op de Facebook-pagina van een dansvereniging in Berlijn waarop een vrouw stond die leek op de verouderde Klette. Een bezoek aan de vereniging leerde dat zij hier inderdaad tien jaar lang de Braziliaanse vechtdans capoeira had beoefend, maar daarmee vier jaar geleden was opgehouden.
Lees ook Terroristen op leeftijd verblijven mogelijk in Nederland
Stefan Aust is hoogst verbaasd dat Klette uiteindelijk in Berlijn is opgepakt, zegt hij aan de telefoon. Aust – uitgever van de krant Die Welt, voormalig hoofdredacteur van weekblad Der Spiegel en auteur van het standaardwerk over de RAF Der Baader-Meinhof-Komplex – had verwacht dat Klette in Nederland of België zat ondergedoken. „Ik dacht dat ze af en toe afsprak met Staub en Garweg om in Duitsland een overval te plegen, maar dat ze hier verder wegbleef. Dat ze, zoals het zich nu laat aanzien, jarenlang in de hoofdstad heeft gewoond, is wel een verrassing.”
Gijzelingen en bomaanslagen
Klette behoorde tot de ‘derde generatie’ van de Rote Armee Fraktion, weet Aust. De eerste generatie kwam na een aantal overvallen en aanslagen begin jaren zeventig gevangen te zitten, waarna de tweede generatie hen met gijzelingen trachtte vrij te krijgen. „Dat mislukte, en RAF-leden verdwenen in de gevangenis, stierven, of vluchtten naar het buitenland. De derde generatie besloot daarom veel heimelijker te werk te gaan: geen ontvoeringen meer, zodat ze niet hoefden te onderhandelen en langere tijd op één plek moesten blijven.”
De Rote Armee Fraktion was vanaf medio jaren tachtig een „onzichtbare moordenaarsbende”, zegt Aust. „Ze richtten zich op mensen die volgens hen hoorden bij het kapitalistische systeem, en vermoordden die. Alfred Herrhausen, chef van de Deutsche Bank, werd bijvoorbeeld in 1989 in zijn auto opgeblazen met een bom. En in 1991 doodde een sluipschutter Detlev Karsten Rohwedder, de man die verantwoordelijk was voor de reorganisatie van de industrie in de voormalige DDR.”
Van de derde generatie heeft de Duitse politie slechts twee leden te pakken gekregen. Wolfgang Grams kwam in 1993 bij een vuurgevecht om het leven, waarbij Birgit Hogefeld gevangen genomen werd. De RAF hief zichzelf in 1998 op. Hoe ze functioneerde in de laatste vijftien jaar van haar bestaan is vrijwel onbekend.
Lees ook Het meedogenloze terrorisme van de Rote Armee Fraktion; Vreselijk is het, te doden
Gaat Klette hierover opheldering geven, en ook over de mensen die haar de afgelopen dertig jaar hebben geholpen? Aust: „Ik had gisteren contact met een opsporingsbeambte. Die voorspelde me dat het verhoorprotocol twee regels lang zou zijn. Eerst zegt een rechercheur dat Klette het recht heeft om te zwijgen, en daarna zegt Klette dat ze zich op dat zwijgrecht beroept.”
Dat is ook niet zo gek, zegt Aust. „Bij die overvallen is dna-materiaal van haar gevonden, dus daarvan kan ze zich moeilijk vrijpleiten. Wat betreft de aanslagen van de RAF is onduidelijk wat haar rol was. En aangezien we in Duitsland honderdjarigen voor het gerecht dagen om zich te verantwoorden voor misdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog, heeft ze alle reden om te zwijgen.”
De meeste voormalige RAF-leden hebben hun mond gehouden over hun tijd in de terreurgroep, ook nadat ze hun straf hadden uitgezeten. Aust heeft de enkeling die wel wilde praten uitgebreid geïnterviewd. „Mocht mevrouw Klette in het belang van de geschiedschrijving tóch openheid van zaken willen geven, dan reis ik meteen af naar de gevangenis.”
