Quantum-topman Benno Broer: Er zijn makkelijkere manieren om rijk te worden, maar ik vind het intellectueel niet zo uitdagend

‘Je zal wel flink gecasht hebben’. Dat hoorde Benno Broer (47) veel van de mensen om hem heen, nadat vorige week dinsdag bekend werd dat zijn Amsterdamse techbedrijf Qu&Co samenging met de Franse computerbouwer Pasqal. Maar helaas, Broer ziet „niet zo veel pepernoten” van de deal die hij sloot samen met zijn medeoprichter Vincent Elfving, vertelt hij in een videogesprek van een uur – iets meer dan een week na de aankondiging. Pasqal en Qu&Co fuseren en Broers aandelen worden omgezet in aandelen Pasqal, een bedrijf dat niet-beursgenoteerd is. „In de praktijk is mijn bankrekening nog altijd even leeg of vol als hiervoor.”

Qu&Co is een van de Europese voorlopers in een van de meest gehypte technologieën van dit moment. Het bedrijf, dat geen omzetcijfers bekendmaakt, bouwt software voor de quantumcomputer: een apparaat dat pas sinds kort de eerste stappen zet buiten de universitaire onderzoekslaboratoria en nog verre van volwassen is. Onder meer Google, Alibaba en IBM steken miljarden in de techniek, die de potentie heeft om cryptografie, medicijnontwikkeling en ons financieel systeem revolutionair te veranderen.

Het werkt ongeveer als volgt. Waar computers op dit moment nog bestaan uit bits die een waarde van 0 of 1 kunnen aannemen, bestaan quantumcomputers uit qubits, die gedeeltelijk 1 én gedeeltelijk 0 zijn en zo meerdere berekeningen tegelijkertijd kunnen uitvoeren.

Het maakt dat een toekomstige quantumcomputer in theorie duizenden malen krachtiger is dan de computers zoals we die nu kennen. Een Chinees prototype slaagde er in juni vorig jaar al in om een extreem ingewikkelde rekensom, waar een computer nu acht jaar voor nodig heeft, in een uur op te lossen.

Dat brengt in potentie geweldige nieuwe toepassingen (denk aan veel gedetailleerdere weersvoorspellingen of klimaatmodellen) met zich mee – en tegelijkertijd ook grote risico’s. Als het huidige tempo van innovatie in de quantumwereld doorzet, is het niet ondenkbaar dat de meest gebruikte vormen van elektronische beveiliging straks binnen no time door een quantumcomputer kunnen worden gekraakt.

Zo ver is de techniek nog lang niet. Het is zelfs nog onduidelijk welk type quantumtechnologie precies gaat winnen. Wetenschappers en bedrijven overal ter wereld doen nu onderzoek naar de meest geschikte manier om zo veel mogelijk qubits in een werkend apparaat te persen en naar manieren om die berekeningen zonder fouten te doen. Dat betekent: veel bedrijvigheid, veel start-ups en veel interesse van investeerders op zoek naar een deelname in een potentieel nieuw miljardenbedrijf.

Vraag Broer naar de laatste ontwikkelingen in de quantumtechnologie en het wordt al snel ingewikkeld. Het gesprek gaat van neutral atom qubits naar multi qubit gates, van het quantuminternet naar horizontaal (en verticaal) schalen, cloudprocessors, cryostats, photonen en het afkoelen van wafers tot -273 graden celsius. Iets waarvan Broer zelf constateert dat dit „misschien de lezers van jouw krant niet zo veel zegt, maar in potentie de wereld kan veranderen”.

Duidelijk is dat Broer door te fuseren met Pasqal (gezamenlijk hebben ze ruim zestig werknemers, van wie vijftig gepromoveerd) een opvallende stap zette. Een stap die in Europa, dat weinig grote techbedrijven kent en hard probeert om met quantumtechnologie nu eens niet de boot te missen, opgelucht werd ontvangen. Want had Broer wél voor ‘de pepernoten’ gekozen en zijn bedrijf aan Amerikaanse partijen verkocht, die „met een grote zak geld” op zijn deur klopten, dan was Europa opnieuw op achterstand gezet.

Het doel van Pasqal is nu, met Broer als nieuwe commercieel directeur en een hoofdkantoor in Parijs, om ‘een Europese kampioen’ neer te zetten, die zowel hardware als software bouwt en zo de concurrentie met de Amerikanen aan moet kunnen. Broer blijft leiding geven aan het kantoor in Amsterdam, dat nu onder Pasqal valt en de komende jaren wil uitbreiden van 15 naar 75 werknemers.

Hoe maakt u zo’n keuze?

„We werden benaderd door enkele grote Amerikaanse hardewaremakers, die ons over wilden nemen. We merkten: ze waren vooral geïnteresseerd in onze patenten, in de ontwikkelaars die we in dienst hebben en in onze klanten. Dan weet je dat je het in zo’n club niet gaat volhouden als kleine speler. Na een half jaartje zijn al jouw werknemers en klanten opgeslokt en kan je de deur achter je dichttrekken. Daar heb ik voor bedankt.”

Hoe moeilijk is dat? U was miljonair geworden als u zich door een groot Amerikaans bedrijf had laten uitkopen.

„Het is leuk om een miljoen op je bankrekening te hebben, maar als je daar je droom voor moet opgeven dan is dat… ja… een beetje zonde.”

Broer studeerde natuurkunde aan de TU Delft met ‘Quantum Transport’ als expertise, maar werkte daarna bijna twintig jaar als consultant voor onder meer de Boston Consulting Group en het door hem opgerichte consultancybedrijf Het Strategiekantoor. „Ik ben Qu&Co begonnen omdat ik me intellectueel verveelde als consultant”, zegt hij over die periode. „Wat mij betreft gaat de nieuwe uitdaging die ik in quantum heb gevonden zo lang mogelijk door. En als dit een grote flop wordt, dan komt er wel weer iets anders.”

Begrijpt uw omgeving dit? De cultuur in de wereld van start-ups is: je bent geslaagd als je uitstapt en je bedrijf voor veel geld verkoopt

„Ik vind dat nogal een beperkte blik. Je wil toch iets bereiken, iets neerzetten? Het is mooi dat je bedrijf ondertussen iets waard wordt, maar dat moet niet je belangrijkste motivatie zijn. De quantumsector heeft de belofte in zich om echt impact te hebben op de wereld. We waren er al vroeg bij en kunnen aan de top mee blijven spelen. We hebben echt invloed. Dat had ik nooit gekund als ik de twintigste Facebook of de zoveelste webshop was gestart.”

Meer over quantumonderzoek: ‘Delftse onderzoekers zetten stap vooruit met hun quantumcomputer’

Rijk worden moet geen doel op zich zijn, bedoelt u?

„Tijdens mijn studie kende ik een paar jongens die een snackbar begonnen naast het station in Delft. Na een paar jaar waren ze helemaal binnengelopen. Ik zie mensen in mijn omgeving die een paar jaar geleden met crypto bezig waren en nu steenrijk zijn. Ik bedoel maar: er zijn makkelijkere manieren om rijk te worden. Hartstikke leuk, maar ik vind het intellectueel niet zo uitdagend. Ik zit in een wereld waar het of écht wat wordt, of helemaal niks. Als dat zo is, blijf ik met niks achter en ga ik weer iets anders doen.”

Er zijn nauwelijks grote Europese techbedrijven. Hoe kan Europa de strijd winnen van de Amerikanen? Meer risico’s nemen? Meer geld verbranden?

„Dat ligt eraan. Toen wij begonnen in 2017 hebben we de eerste jaren gewoon winst gemaakt. Ik dacht: eens kijken hoe lang we het volhouden zonder investeringen. Dat zie je ook nooit in start-ups, dat ze geld verdienen en zichzelf bedruipen. Toen kon dat, maar er is de laatste jaren veel veranderd.”

„De Amerikanen hebben extreem veel geld en zijn de laatste jaren meer en meer op zoek naar bedrijven om op te kopen. Dat heeft tot gevolg dat wij in Europa mee moeten in dat spel. Door veel geld op te halen ben je als bedrijf veel geld waard, moeilijker over te nemen en kan je zelf de overnemende partij worden. Dat kan een goede strategie zijn. Maar blind geld ophalen en dat verbranden omdat dat nou eenmaal zo hoort als start-up, vind ik heel dom. Je moet wel weten waarom je financiering ophaalt.”

Hoe kan het dat Europa barst van de topwetenschappers, maar de grootste techbedrijven niet Europees zijn?

„Europeaan zijn heeft veel voordelen, maar er is ook een heleboel mis in ons ecosysteem. Er is weinig bereidheid tot het nemen van risico en iedereen mag overal over meepraten op de werkvloer waardoor bedrijven minder snel risico’s durven nemen. En Europa is niet één Europa. Het zijn allemaal landjes. Alleen al om talent aan te trekken is dat een enorm gedoe. We hebben werknemers door heel Europa en moeten in elk land een juridische entiteit opzetten om dat te kunnen regelen.”

„Dan is er het cultuurprobleem in het academische wereldje. Publiceren is hier héél belangrijk. Als je wetenschappers spreekt in Europa hebben die toch een houding van: ‘Ik ben gewoon wetenschapper en heb verder niet zo veel te maken met de buitenwereld.’ Je bent wetenschapper, was jaren de koning van het quantumonderzoek en vervolgens zie je in Amerika wat mensen aanrommelen in een lab. Ze draaien er wat schroeven in, noemen dat een systeem en dan roep jij: ‘Dat klopt helemaal niet en gaat nooit wat worden.’ We hebben soms last van academische arrogantie en dat staat ondernemen in de weg.”

Er was veel boosheid toen Shell en Unilever besloten zich terug te trekken uit Nederland. Nu doet u hetzelfde, wordt u verweten.

„Ik heb dat commentaar met enige verbazing aangehoord. We zijn dit bedrijf zelf begonnen. Hebben nooit iets gevraagd of subsidie gekregen van de Nederlandse overheid. Dan vind ik het interessant dat ik me blijkbaar moreel verplicht zou moeten voelen om Nederlands te blijven. Dat is toch anders dan Shell en Unilever, die hebben jaren grote belastingvoordelen genoten.”

„Als we willen slagen als Europa, moeten we op een andere manier gaan denken. Dit is een wereldmarkt en we mogen blij zijn als we het op Europees niveau kunnen winnen. Als we het op landjesniveau gaan doen, wordt het echt nooit wat. Als wij niet samen waren gegaan met de Fransen, dan waren we een klein MKB-bedrijfje gebleven. Nu hebben we straks in Amsterdam een afdeling van een heel groot Europees bedrijf. Wat heb je nou liever?”