Per week één hamlapje van 130 gram om binnen de planetaire grenzen te blijven

Voedselproductie is nu verantwoordelijk voor 80 procent van de ontbossing. Ook als het gaat om biodiversiteit, zoetwatergebruik, klimaatverandering, broeikasgassen en stikstof- en fosfaatstromen drukken voedselproductie en -consumptie zwaarder op de aarde dan die aankan. WWF-NL onderzocht voor het eerst wat Nederlanders in de toekomst eten als de belasting binnen de planetaire grenzen blijft zónder voedingsstoffen tekort te komen.

In plaats van een bepaald eetpatroon door te rekenen, keek WWF-NL andersom: het menu van de toekomst is de uitkomst van een rekensom op basis van de voetafdruk van producten die Nederlanders nu eten, afgezet tegen de Schijf van Vijf en het zogeheten EAT Lancet-dieet. Dat duurzame dieet spaart de aarde, maar is zo radicaal dat wie het volgt mogelijk tekorten aan voedingsstoffen oploopt. Het toekomstmenu gaat veel verder dan de Schijf van Vijf, maar lang niet zo ver als EAT Lancet.

De globale WNF-adviezen liggen voor de hand: meer plantaardig en minder dierlijk, minder bewerkt, meer vers en lokaal uit duurzame landbouw, minder verspillen, meer variatie en van niets te veel. Maar inzoomend op afzonderlijke productgroepen, rollen er soms extreme uitkomsten uit, met grote verschillen tussen mannen en vrouwen en hoeveelheden die ver van de huidige richtlijnen liggen. Neem kaas: in de Schijf van Vijf staat 40 gram kaas per dag, in het model van WWF-NL is dat nog maar 4 gram voor mannen en 21 voor vrouwen. Of 200 gram groente voor mannen in plaats van de huidige aanbevolen 250. En meer rood dan wit vlees, terwijl het advies nu andersom is.

Geen aanval op Schijf van Vijf

Hier wreekt zich de opgave die de natuurorganisatie zich stelde om binnen álle planetaire grenzen te blijven. „Het is met name moeilijk om broeikasgassen te beperken”, zegt Corné van Dooren, voedingsspecialist van WWF-NL (en voorheen in dienst van het Voedingscentrum). „Want tegelijkertijd moet je bijvoorbeeld voldoende calcium en ijzer binnenkrijgen. Dat levert behoorlijke verschuivingen op.”

WWF-NL schrijft dan ook niet voor om maximaal 4 gram kaas en nooit meer kip te eten. „Het menu laat vooral de richting naar een duurzamer eetpatroon zien.”

Hoewel de vraag is of consumenten zo veel offers willen brengen, zou het toekomstmenu van WWF-NL de milieu-impact meer dan halveren. Alle indicatoren van watergebruik tot stikstofoverschot blijven (ruim) binnen de grenzen. Van Dooren: „De winst van dit onderzoek is dat het de knelpunten toont. Je kunt ook andere oplossingen aanreiken.”

Het Voedingscentrum ziet het WWF-NL-menu niet als een aanval op de Schijf van Vijf. „Het is mooi dat WWF-NL laat zien dat gezond eten binnen de grenzen van de planeet kan, en hoe ver dat afstaat van de Schijf van Vijf”, zegt Lilou van Lieshout, expert duurzaam eten van het Voedingscentrum. Het is niet uitgesloten dat in de toekomst minder zuivel en vlees in de Schijf staan. „Maar haalbaarheid speelt ook mee. Dit toekomstmenu staat ver van het huidige eetpatroon. Wij willen zoveel mogelijk mensen meenemen.”

Lees ook dit artikel: Hoe maak je duurzame keuzes in de supermarkt? NRC zet alle tips op een rij

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 4 oktober 2023.