Per ongeluk hebben de Britten het nog over ‘prins’ Charles

Het zijn kleine dingen die laten zien dat het Elizabethaanse tijdperk is geëindigd. De liturgie in de anglicaanse kerk, waar deze zondagochtend niet werd gebeden voor „de koningin, en allen die gezag hebben onder haar”, maar voor de koning.

De Queen’s Councels, seniorjuristen, die op sociale media één voor één de letters achter hun naam veranderen van QC in KC. Vrijdagochtend, negen uur begon de eerste rechtszaak in de Londense Old Bailey al „in naam van de koning”. Advocaat David Green uit Winchester twitterde: „Was halverwege een pleitnota toen ik vandaag wegging van het werk – en ik besef net dat er nu moet staan ‘in de bench division van de koning’ voor ik hem verstuur.”

Toen moest Charles III nog officieel worden uitgeroepen tot monarch. Dat gebeurde dit weekend in etappes: eerst was er zaterdagochtend een bijeenkomst van de accession council, een raad van 719 ‘wijzen’, van wie er tweehonderd aanwezig waren in St James’s Palace, onder wie zes oud-premiers. Zij tekenden de akte van troonsbestijging, net als koningin Camilla en kroonprins William. Charles accepteerde vervolgens zijn taken.

Onder begeleiding van trompetgeschal werd vanaf het balkon uitgeroepen dat er een nieuwe koning is, zoals al eeuwen gebruikelijk is. Maar dit keer was het voor het eerst live op tv te zien en live op Tiktok, opgenomen met duizend selfiesticks en mobieltjes die tegelijk omhooggingen. Traditie en moderniteit in één. In het omringende park werd gejuicht. De stemming, donderdag en vrijdag nog een van rouw, was er volgens aanwezigen zaterdag een van verwachting en vreugde – wat wel te verwachten was, omdat rondom Buckingham Palace de grootste monarchisten staan. Maar de toespraak vrijdag van de nieuwe koning had ook andere Britten verrast, vanwege de toon en het persoonlijke karakter ervan.

Traditie en 21ste eeuw

Na St James’s ging het officiële programma door in de City, het Londense zakendistrict. Ook daar ontmoetten traditie en 21ste eeuw elkaar. De Royal Exchange, geopend door de eerste Elizabeth in 1571, is geen beurs meer maar zit vol koffietentjes en chique juweliers. Op de trappen stond de Lord Mayor, de burgemeester van de City. Hij nam zijn steek af en riep driemaal ‘hoera’, gefilmd door een drone.

Zondag was het de beurt aan Wales, Schotland, Noord-Ierland. Ook daar werd Charles tot koning uitgeroepen. Hij was ondertussen in Londen aan het werk gegaan en ontmoette onder anderen de vertegenwoordigers van de veertien andere landen in de Britse Gemenebest waarvan hij het staatshoofd is.

Zoals zo vaak sinds donderdagavond werd zaterdag en zondag overal het volkslied gezongen. Soms was nog een ‘God save the Queen’ te horen, in plaats van ‘God save the King’. In gesprekken met Britten over hun nieuwe monarch ging het dit weekend vaak nog over ‘prins’ Charles. Zeventig jaar gewenning blijkt niet in drie dagen af te leren.

Die verwarring liet zich elders eveneens zien. De website van de Royal Mint, waar de munten worden geslagen en bankbiljetten uitgegeven, was overbelast. Wie de site bezocht kreeg de mededeling dat „als gevolg van het ongelooflijk droevige nieuws” er te veel bezoek was. Veel mensen wilden weten of hun geld, met het hoofd van Elizabeth erop, nog een wettig betaalmiddel is. (Het antwoord is ja: de nieuwe munten met Charles’ beeltenis zullen wel zo snel mogelijk worden geslagen.)

Zo aanrakerig en dichtbij als Charles dit weekend was, is Elizabeth nooit geweest

Verwarring was er ook bij de publieke rouw. Géén voetbalwedstrijden, wél cricket. Zaterdag geen paardenraces, zondag wel. Postbodes en machinisten, ontvreden over hun werkomstandigheden, besloten toch maar niet te gaan staken. En de laatste avonden van muziekfestijn The Proms, waarop het volkslied altijd wordt gezongen, zijn afgelast.

Een bal in Perth (Schotland) ging ook niet door. De e-mail vermeldde: „We weten dat hare majesteit van Schotse dansen hield, maar als teken van respect voor haar uitzonderlijke regering en leven, en van de liefde van haar onderdanen voor haar, is onze beslissing genomen.”

Paspoppen in het zwart gekleed

In de High Street van het Zuid-Engelse plattelandsstadje Budleigh Salterton werden alle paspoppen in de etalage in het zwart gekleed. De eigenaresse van fish and chips-winkel in het Schotse Muir of Ord moest door de politie worden beschermd tegen buurtbewoners nadat ze op sociale media de dood van Elizabeth had gevierd.

Voor afwijkende meningen was ook bij de BBC geen plek. Daar spraken álle geïnterviewden over het „historische moment” en over hoe ze de koningin ‘kenden’, waarop ze anekdotes ophaalden over een ontmoeting ergens met Elizabeth.

De bloemenzeeën groeiden ook. In Windsor werd voor het kasteel een bordje geplaatst: „Uw bloemen worden gewaardeerd. Het kan nodig zijn ze te verplaatsen (…). Alle boodschappen en kaartjes zullen veilig worden bewaard zodat de koninklijke familie ze kan lezen.”

Kroonprins William en prinses Catherine, en zijn broer Harry en diens echtgenote Meghan kwamen zaterdagmiddag naar buiten om mensen te begroeten. De Long Walk naar het kasteel, drie mijl lang (4,8 kilometer), stond vol. Handen werden geschud, honden geaaid, selfies gemaakt. Zoals ook Charles en Camilla vrijdag hadden gedaan voor Buckingham Palace, en Charles zaterdag opnieuw deed toen hij zijn onderdanen begroette. Zo aanrakerig en dichtbij was Elizabeth nooit.

In Balmoral, waar de koningin overleed, raakten Eugenie en Zara, twee kleindochters van Elizabeth zaterdag ontroerd bij het zien van de kaarten en een rij die volgens persbureau Reuters meer dan vijfhonderd meter lang was. Het ligt op een stevig uur rijden door de Highlands vanaf Aberdeen. „Dit is een aangrijpend moment in de geschiedenis van ons land. We willen er deel van uitmaken en onze respect tonen aan de koningin en de nieuwe koning”, zei Ian Bilboe tegen Reuters.

Lees ook een portret van Charles: De monarchie is een soap, vindt de nieuwe koning

Bloemen werden ook gegooid naar de lijkwagen, die zondag in zes uur van Balmoral naar Edinburgh reed, waar Elizabeth een dag opgebaard zal zijn. Voor het paleis daar, Holyroodhouse, liet iemand volgens The Daily Telegraph een boterham met marmelade achter, een verwijzing naar een van de laatste publieke optredens van Elizabeth met Paddington Bear. En overal langs de route stonden de mensen, veelal in totale stilte tot de kist langskwam. Dan klonk er applaus.