Een miljardeninvestering in de bouw van betaalbare huurwoningen in Nederland én een nieuwe impuls in het groene beleggen. Zo kun je het nieuwe beleggingsbeleid kenschetsen dat het grootste pensioenfonds van Nederland, ABP, maandag aankondigde voor de komende jaren.
Van de ABP-pot aan belegd pensioenvermogen van ruim 500 miljard euro moet in 2030 minimaal 30 miljard euro gaan naar „impactinvesteringen” in onder meer de energietransitie, biodiversiteit en innovatie. Nederland moet profiteren van 10 miljard euro van deze investeringen. En daarvan moet ongeveer de helft gaan naar betaalbare huurwoningen waarvan de eigen ABP-deelnemers uiteindelijk moeten profiteren: mensen die werkzaam zijn bij de overheid of in het onderwijs.
1 Een pensioenfonds dat woningbouw gaat financieren, is dat nieuw?
Nee. ABP en bpfBouw, het pensioenfonds voor de bouw, kondigden in november vorig jaar al aan dat ze 400 miljoen euro uittrekken om ruim 1.500 woningen te laten bouwen voor lagere middeninkomens, en ook voor ouderen en mensen die zorg nodig hebben.
ABP investeert ook, via woningbelegger Vesteda, in de bouw van huurwoningen in Rotterdam. Deze woningen worden met voorrang verhuurd aan mensen die een maatschappelijk beroep hebben, zoals verplegers en onderwijzers.
Wat nieuw is, is de expliciete doelstelling die ABP formuleerde voor 2030: 5 miljard euro aan soortgelijke investeringen in betaalbare huurwoningen (met huurprijzen tot 1.123 euro per maand).
2 Wat was de drijvende kracht achter deze doelstelling?
Vanuit de politiek en vanuit maatschappelijke organisaties wordt met enige regelmaat gekeken naar pensioenfondsen wanneer het gaat om de financiering van grote maatschappelijke opgaven, zoals de woningbouw en de energietransitie.
ABP staat open voor dat soort verzoeken en wil best nog méér investeren in Nederland dan maandag aangekondigd, zei ABP-topman Harmen van Wijnen tegen Het Financieele Dagblad. Alleen dan wel op basis van „een gecoördineerde aanpak van de grote pensioenfondsen en overheid”, vastgelegd in een eventueel regeerakkoord. „Dus niet steeds dat ad-hocbeleid, waarbij er telkens als er iets is naar ons wordt gekeken.”
In februari zei ABP in een apart persbericht dat het „belangrijk” is dat er „een wet komt die zorgt voor betaalbare woningen”. Bouwvergunningen moeten worden versneld, grondprijzen omlaag.
Wat voor ABP een doorslaggevende rol speelt bij de 5 miljard voor betaalbare woningbouw, is de druk vanuit de eigen achterban. Uit een enquête onder deelnemers bleek onlangs dat zij graag meer „impact” zien bij de bouw van betaalbare woningen. De „politieagenten, ambtenaren en leraren” die bij ABP pensioen opbouwen of krijgen, hebben „last” van het woningtekort, aldus het persbericht van februari. De nieuw te bouwen woningen zouden in de eerste plaats beschikbaar moeten komen aan eigen deelnemers, maar tevens beschikbaar moeten komen aan anderen die een maatschappelijke rol vervullen.
Lees ook Na vijftien jaar discussie gaat het pensioenstelsel op de schop: wat staat er precies te gebeuren?
3Wat is precies nieuw in de duurzaamheidstrategie van ABP?
Duurzaamheid is als thema niet nieuw voor ABP. Sinds het klimaatakkoord van Parijs (2015) probeert het zijn portefeuille te vergroenen. In 2021 kondigde het bedrijf aan zich terug te trekken uit fossiele bedrijven als Shell, BP en Total – een operatie die inmiddels vrijwel is afgerond. Daarnaast steekt ABP geld in klimaatprojecten. Samen met de Britse windparkontwikkelaar SSE Renewables dingt ABP mee in een competitie voor de aanleg van een windpark in de Noordzee.
Maandag kondigde ABP verdere verduurzaming van de beleggingsportefeuille aan. „Bedrijven die onlosmakelijk verbonden zijn met klimaatverandering – en hier niets aan kunnen of willen doen – passen niet in onze portefeuille”, staat in de strategie”. Nu nog wordt zo’n 10 procent van de bedrijven wereldwijd uitgesloten als belegging door ABP – niet alleen vanwege een gebrek aan duurzaamheid, maar ook bijvoorbeeld vanwege schendingen van mensenrechten of vanwege de productie van landmijnen of clustermunitie. Naar verwachting zal ABP in 2030 30 procent van de bedrijven niet meer in aanmerking nemen voor beleggingen. Ongeveer de helft van de duizenden bedrijven waarin ABP nu nog belegt, valt af, zegt een woordvoerder van het pensioenfonds tegen NRC. Bij de bedrijven die overblijven, wil het fonds de belangen vergroten en duidelijker zijn stem laten horen.
Nieuw is daarnaast de doelstelling van 30 miljard euro aan zogeheten „impactinvesteringen”, met meetbare uitkomsten. Dit zijn geen aandelenbeleggingen, maar langetermijnprojecten, zoals hernieuwbare energie (en ook woningbouw). Van de 30 miljard moet minimaal 10 miljard ten goede komen aan het klimaat en minimaal 1 miljard euro aan biodiversiteit. De rest kan gaan naar bedrijven die sociale doelen nastreven, zoals gezondheid en welzijn.
4 Past de verduurzaming in een trend?
Ja en nee. De voorkeur van de eigen achterban van ABP speelt ook op dit punt een rol. Uit het deelnemersonderzoek kwam naar voren dat de meeste deelnemers zelfs een lager pensioen accepteren als prijs voor duurzaam en verantwoord beleggen (waarin ook sociale doelen als mensenrechten een rol spelen).
Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT) blijft juist beleggen in olie- en gasbedrijven en daarin speelt mee dat bij de deelnemers ook mensen zitten „die bijvoorbeeld installatie- en onderhoudswerk bij Shell doen”, zei PMT-directeur beleggingen Hartwig Liersch in november tegen NRC. Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) trok zich na flink aarzelen vorige maand terug uit fossiele beleggingen. Twee jaar geleden zei PFZW nog dat het blijven praten met fossiele bedrijven en aandringen op verduurzaming (engagement, in beleggersjargon) effectiever was dan eruit stappen.
Internationaal is het beeld niet eenduidig. Nederland heeft een relatief (zeer) grote pensioensector. Pensioenfondsen in onder meer de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk staan eveneens onder druk van de publieke opinie om hun beleggingen te vergroenen. Aan de andere kant is met name in de VS een andere beweging zichtbaar.
Onlangs trokken twee grote Amerikaanse vermogensbeheerders, State Street en de de vermogenstak van de bank JPMorgan, zich terug uit een coalitie van grote beleggers die de CO2-uitstoot willen terugdringen, de Climate Action 100+, waar ABP en andere Nederlandse pensioenfondsen ook in zitten. ’s Werelds grootste vermogensbeheerder BlackRock trok zijn Amerikaanse tak terug uit de coalitie. Rechtse politici hekelen de betrokkenheid bij het klimaat van grote investeerders.
