Op de chipbeurs in Taiwan staat de blauwe bus van ASML pontificaal op de stoep

Terry Tsao is tevreden. De organisator van de Semicon-beurs in Taiwan staat lachend bij de entree en gaat met iedereen op de foto. Deze week kwamen voor het eerst na de coronapandemie 50.000 bezoekers naar Taipei om de beurs te bezoeken.

Semicon is een hightech-supermarkt voor chipfabrikanten, waar alle belangrijke toeleveranciers van de halfgeleiderindustrie zich presenteren. Hier komen bedrijven bijeen die elke schakel in de complexe keten van de chipproductie kunnen leveren, van de silicium-schijven waar chips op gemaakt worden tot de machines die chips verpakken in hapklare elektronica – klaar voor gebruik in telefoons, computers en vooral: elektrische auto’s.

Taiwan is de spil in de chipindustrie, een markt waarin per jaar wereldwijd 600 miljard dollar (600 miljard euro) omgaat. Dat is mede te danken aan fabrikant TSMC, die 50 procent van alle chips ter wereld produceert en ruim 90 procent van de meest geavanceerde halfgeleiders. Grote klanten als Apple, Nvidia, AMD en Qualcomm zijn afhankelijk van TSMC. Dat plaatst Taiwan – op 180 kilometer van de Chinese kust – op het breukvlak tussen de economische grootmachten China en de VS.

De Amerikanen proberen één front te vormen met andere landen die cruciale chiptechnologie ontwikkelen, om de technologische opmars van China af te remmen met exportbeperkingen en sancties. China dreigt Taiwan te annexeren en voert de druk op met militaire oefeningen.

Toch is de economische realiteit anders dan het voorpaginanieuws. Op een enorm spandoek aan het Nangang Exhibition Center hangt de slogan van Semicon: Forward as one, eendrachtig vooruit. Één front tegen China? „Nee, die slogan slaat niet op de geopolitieke spanningen”, zegt Terry Tsao. „We zijn als chipindustrie één geïntegreerd netwerk van bedrijven die gezamenlijk moeten innoveren.” De politiek wordt hier achter de schermen besproken. Tsao pakt zijn iPhone en laat het bewijs zien: een foto van een besloten overleg dat de Taiwanese premier Tsai donderdag voerde met afgevaardigden van de chipindustrie.

ASML pontificaal op de stoep

Je hoeft niet lang te zoeken om de belangrijkste Europese hightechfabrikant te vinden. De Nederlandse chipmachinefabrikant ASML heeft de blauwe promotie-truck pontificaal op de stoep geparkeerd. ASML is marktleider in lithografiemachines, de duurste en meest cruciale apparaten in een moderne chipfabriek. ASML levert als enige de machines waarmee je de meest geavanceerde chips kan maken met EUV-lithografie, licht dat een nog nauwkeuriger chipontwerp kan tekenen. Dankzij die techniek uit Veldhoven heeft TSMC zijn marktaandeel in de allerkrachtigste chips verder kunnen uitbouwen.

Naarmate TSMC groeit, moet ASML meegroeien in Taiwan en daar honderden nieuwe medewerkers aannemen. Bezoekers krijgen na een rondje door de promotietruck een sollicitatieformulier gepresenteerd. Als lokkertje biedt ASML een Lego-versie van zijn lithografiemachine aan.

Alle techbedrijven zijn op Semicon op zoek naar talent – de war on talent is in de chipsector een meer acute zorg dan de trade war. Dat geldt ook voor TSMC, dat middelbare scholieren uitnodigt om een paar uur per week in een chipfabriek te werken. Ook net afgestudeerde technici kunnen na hun dienstplicht meteen aan de slag bij ’s werelds grootste chipfabrikant. De techbedrijven maken zich druk over het lage Taiwanese geboortecijfer, waardoor de aanvoer van talent snel opdroogt.

Ook ruimte is een probleem. Taiwan, met bijna 24 miljoen inwoners, puilt uit, mede omdat meer bedrijven hun productie uit China verplaatsen naar andere landen in Azië. Ze doen daarbij een beroep op Taiwanese expertise. „Maar we hebben te veel bergen om maar chipfabrieken te blijven bouwen” , zegt Colley Hwang. „We zijn een veel te klein land om de groei van de hele chipindustrie te huisvesten.”

Hwang is de oprichter van onderzoeksbureau Digitimes en hielp de Taiwanese overheid in de jaren tachtig met een masterplan voor de hightechindustrie. Daaruit kwamen enorme bedrijven voort als elektronicareus Foxconn (1,3 miljoen medewerkers wereldwijd), dat voor Apple de iPhones assembleert.

Net zoals Foxconn fabrieken heeft door heel Azië, de VS en Europa, zo zal ook TSMC de fabricage in andere regio’s uitbreiden. Dat gebeurt nu al in de VS (Arizona), maar Hwang gaat er vanuit dat TSMC ook naar Europa komt. „Waarschijnlijk Duitsland”, maar hij houdt een slag om de arm. Die uitbreiding zou goed passen in het plan van Europa om een groter aandeel in de chipproductie te verwerven.

Naast ASML – een spin-off van Philips – zijn meer Nederlandse bedrijven aanwezig op de Semicon-beurs. Zoals een andere Philips-nazaat: de firma Itec. Dat is weer onderdeel van Nexperia, een spin-off van NXP, dat vroeger Philips halfgeleidersdivisie was. Ondanks die lange bloedlijn produceren de Itec-machines nog altijd dezelfde essentiële elektronica-onderdelen: piepkleine transistoren en diodes in een enorme oplage van meer dan 100 miljard per jaar. „Veertien voor elke aardbewoner”, rekent productmanager Boudewijn van Blokland voor. Hij is blij dat de machines nu ‘naar buiten’ mogen. Eerst waren ze alleen voor intern gebruik, nu mag hij ze gaan verkopen aan andere chipfabrikanten – Semicon Taiwan is daarvoor de aangewezen plek.

Zijn buurman is Boschman, een Duivens bedrijf dat gespecialiseerd is in machines die chips assembleren voor de auto-industrie. Verkoper Johan Hamelink had er wel vier dagen verplichte quarantaine voor over om zich weer aan de Taiwanese techscene te laven. „We kunnen de vraag nu al amper aan, maar het kan nooit kwaad nieuwe klanten te vinden.”

Met de machine uit Duiven worden chips verwerkt die de energieoverdracht tussen de batterij en de elektrische motor mogelijk maken. De auto-industrie, twee jaar geleden nog verrast door een plotseling tekort aan chips, neemt zelf de regie in handen bij de aanschaf en verwerking van chips. Dat moet nieuwe productiestops voorkomen. Maar het chiptekort is nog voelbaar. Ook in Duiven, zegt Hamelink: „We hebben zelf ook moeite om aan onderdelen te komen voor onze machines.”