Amerikaanse Fed: meer toezicht op kleine banken is nodig in het digitale tijdperk

Is strenger toezicht op banken nodig nu blijkt dat ze in het digitale tijdperk veel sneller door een bankrun onderuit gehaald kunnen worden? De Amerikaanse centrale bank lijkt die les te trekken uit de onverwachte ondergang van de Silicon Valley Bank in maart.

Vlak voor het weekend waarin alweer de nervositeit over de redding van een bank – First Republic – opliep in de VS, kwam de Fed afgelopen vrijdag naar buiten met een intern onderzoek naar waar het mis is gegaan met het toezicht op SVB. Michael Barr, de Fed’s vice-voorzitter voor toezicht op het bankenstelsel, is daarin hoogst kritisch over de rol die de centrale bank zelf heeft gespeeld in de afgelopen jaren.

De verzwakking van de regulering van kleinere banken gedurende het presidentschap van Donald Trump – met instemming van zowel de Republikeinen en de Democraten in het Congres – en de traagheid waarmee toezichthouders van de Fed ingrepen bij managementblunders van SVB hebben bijgedragen aan de plotse ondergang van die bank, zo schrijft Barr. Hij is zelf pas sinds de zomer van vorig jaar in functie en levert daarmee vooral kritiek op zijn voorganger, de door Trump aangestelde Randal Quarles. „De regels waren te laks voor SVB, bij het toezicht op SVB miste kracht en gevoel voor urgentie en er werd niet nagedacht over de systemische gevolgen door besmetting van andere banken door het falen van SVB”, concludeert Barr.

Urgentie onderschat

SVB bleek in maart uiterst kwetsbaar door het oplopen van de rente. De bank had veel klanten onder de technologiebedrijven in Silicon Valley, die grote bedragen ver boven de 250.000 dollar hadden gestald. Zij vielen daarmee niet onder het depositogarantiestelsel (wat tegoeden tot 250.000 dollar beschermt). Ondertussen had de bank vooral belegd in staatsleningen die minder waard werden door de oplopende rente. Doordat die beleggingen mogelijk met verlies moesten worden verkocht omdat rekeninghouders hun geld weghaalden, kwam SVB in de problemen.

Uit bijlagen bij het onderzoek bleek vrijdag dat SVB al in november vorig jaar overwoog voor 20 miljard aan staatsleningen met een verlies van 2 miljard dollar te verkopen. Omdat investeringen in techbedrijven afnamen, hadden zij hun geld al nodig. De paniek rond de bank brak echter pas uit in maart, toen een deel van die plannen bekend werd, de beurskoers met 60 procent daalde en de bank een dag later op 10 maart uitstel van betaling moest aanvragen.

De Fed had vanaf 2021 al gewaarschuwd dat SVB zich niet goed indekte tegen schokken en dat het risicomanagement tekortschoot, maar heeft daar verder te weinig actie op ondernomen. In de herfst van vorig jaar had de bank opdracht gekregen om verbeteringen aan te brengen, maar SVB kreeg de tijd tot juni 2023. Daarmee werd de urgentie zwaar onderschat, concludeert Barr.

Uit interviews met de verantwoordelijke stafleden bij de Fed maakt Barr op dat onder zijn voorganger de cultuur onder de toezichthouders van de Fed was veranderd. Zij voelden dat ze minder druk konden leggen op banken en ze zichzelf intern scherper moesten verantwoorden als ze een streng oordeel wilden vellen. Barr schrijft ook dat hij geen bewijs van ‘onethisch gedrag’ heeft gevonden onder de toezichthouders.

Digitale bankruns

Eens te meer maakt Barr duidelijk dat centrale banken zoals de Fed niet zijn toegerust om bankruns in het digitale tijdperk op tijd te onderbreken. „De combinatie van sociale media, een verzameling rekeninghouders die sterk geconcentreerd is en met elkaar in een netwerk zit en technologie kunnen de snelheid van bankruns fundamenteel veranderd hebben”, constateert Barr. Hij brengt daarmee eenzelfde waarschuwing die in Europa door verschillende toezichthouders is geuit nadat de Zwitserse gigant Credit Suisse aan het wankelen werd gebracht, met de overname door rivaal UBS tot gevolg. Ook zij bleken verrast door de impact die geruchten via sociale media kunnen hebben en de snelheid waarmee rekeninghouders hun geld vervolgens weghalen via onder meer hun smartphones. Bankruns zijn daardoor veel lastiger te stuiten dan in eerdere financiële crises, zoals die in 2008.

Lees ook: Hoe een tweet een bank omver kan trekken

Een ander gevaar van de snelheid van digitale bankruns is volgens Barr dat de paniek overslaat naar banken die weinig of geen relaties hebben met de bank die ten onder gaat. Toen SVB en de kleinere New Yorkse bank Signature in maart in problemen kwamen, ontstond er bij rekeninghouders van veel kleine en middelgrote banken grote twijfels en verplaatsten ze hun deposito’s naar de grootste banken. Daardoor werden meer kleine banken kwetsbaar, waaronder First Republic.

Barr pleit nu voor verscherping van het toezicht op banken met deposito’s van 100 tot 250 miljard dollar, waarbij het onderscheid met de regels en stresstesten voor grotere banken kleiner wordt. Daarmee kan ook voorkomen worden dat snelgroeiende banken als SVB – waar het balanstotaal tussen 2018 en 2021 bijna verdrievoudigde – te weinig aandacht krijgen, terwijl door hun expansie de risico’s vrij groot zijn.

Barr vindt daarbij ook dat banken meer kapitaal aan zullen moeten houden, om ze weerbaarder te maken tegen schokken. Maar, zo schrijft hij, dat vergt nieuwe regelgeving en dus zullen er enige jaren overheen gaan voordat nieuwe vereisten voor liquiditeit en solvabiliteit van kracht kunnen zijn.