N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
In Europa Caroline de Gruyter
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/gruyter-caroline-de-2019-01-b.png)
Vorige week, op 5 september om precies te zijn, sloegen ambassadeurs van de G7-landen in Kiev alarm over een ontwerpwet voor corruptiebestrijding die in hun ogen tijdens parlementaire debatten te veel werd uitgehold. In een tweet in het Engels en Oekraïens, geschreven door de Duitse ambassadeur (Duitsland is dit jaar G7-voorzitter), toonden Oekraïnes grootste geldschieters zich „bezorgd” over de selectieprocedures voor ’s lands machtigste corruptiebestrijders. Ze vreesden dat goede kandidaten werden gepasseerd en slechte werden aangenomen. Like in the good old days.
Maar die tijden zijn voorbij. Althans, zo lijkt het. Want na die tweet gingen de amendementen die Oekraïnes westerse financiers niet zinden, subiet van tafel. Dit is hoe graag Oekraïne bij het Westen wil horen. Zeker, één zwaluw maakt geen zomer. Maar deze zomer gebeurde er iets dergelijks: om kandidaat-lid van de EU te worden benoemde president Zelensky, gepusht door Europese leiders, na twee jaar talmen eindelijk een openbaar aanklager tegen corruptie.
Nu politici in Europa waarschuwen dat we een zware winter tegemoetgaan vanwege onze steun aan Oekraïne – met exploderende energiekosten, inflatie die onze koopkracht wegvreet, schuldproblemen, sociale onrust en politieke instabiliteit – zijn dit soort stappen enorm welkom. Europa steunt democraten en corruptiebestrijders in Oekraïne al jaren. Maar het resultaat was tot nog toe niet erg bevredigend.
Op de fameuze corruptie-index van Transparency International ging Oekraïne afgelopen jaren wel iets vooruit. Maar het scoort nog altijd maar 32 van de 100 punten. Als Oekraïne wil voorkomen dat Europese burgers last krijgen van ‘Oekraïne-moeheid’, als het wil dat zij ondanks hoge energierekeningen en stijgende werkloosheid het land blijven steunen in de oorlog tegen Rusland, dan zou het er goed aan doen om eens flink omhoog te komen in die index.
Voor een land in oorlog is dat lastig. De Russische bezetter het land uitgooien heeft prioriteit. Maar politiek kan Europa geen beter signaal krijgen dan dat.
Oekraïne wil liever bij Europa horen dan bij Rusland. Daarom is Rusland het land binnengevallen en maakt het alles kapot wat het tegenkomt. Oekraïne vecht in zekere zin ‘ons’ gevecht. Daarom helpen wij het politiek, militair en financieel, en beloven we het zelfs een EU-lidmaatschap – politiek een riskant gebaar. Europese burgers betalen hier een hoge prijs voor. Volgens president Macron is onze „tijd van overvloed en zorgeloosheid voorbij”. Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen kondigde woensdag in de Staat van de Unie aan dat de hele Europese energiesector omgeploegd wordt om de fall-out van deze oorlog te bestrijden. Staatssteunregels worden versoepeld om energiebedrijven overeind te houden. Staatsschulden stijgen weer, waardoor ook de Europese begrotingsregels soepel moeten worden gehanteerd. „Dit is een oorlog tegen onze energie, een oorlog tegen onze economie, tegen onze waarden en onze toekomst”, zei ze. Europese burgers moeten, kortom, offers brengen.
Nu al vraagt radicaal-rechts waarom we de Ruslandsancties niet afschaffen en waarom we ons geld in een bodemloze put als Oekraïne gooien. Als nu blijkt dat Oekraïne corruptiebestrijding eindelijk serieus neemt, zullen veel Europeanen verrast opkijken. Ten eerste ontkracht dit de veelgehoorde riedel dat Europese subsidies een politieke verkwisting zijn. Ten tweede zal het diegenen die koud douchen en de thermostaat lager hebben gezet, extra motiveren. Dan weten ze waar ze het voor doen – niet alleen voor hun energierekening maar, beter nog, voor een hoger doel. Lees Reinhold Niebuhr, de Amerikaanse theoloog en filosoof: mensen zetten zich graag in voor iets dat groter is dan zijzelf, omdat ze zich dan moreel ‘betere mensen’ voelen. Het maakt ze onzelfzuchtig.
Oekraïeners weten als geen ander: afzien, offers brengen, is makkelijker als je weet waar je het voor doet. Daarom vechten ze als leeuwen tegen Rusland. En daarom, hopelijk, kwamen er op de G7-tweet reacties als: „Alstublieft, zorg dat corrupte parlementariërs ons niet terugduwen naar de bandietenjaren negentig.”
