De Europese Unie en China hechten zeer aan de onderlinge relatie. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen onderstreepte donderdag in China dat ze er al voor de tweede keer dit jaar op bezoek was. Maar wát ze nu precies aan elkaar hebben is minder eenduidig.
Voor de EU is China zowel een partner als een economische concurrent en een politieke systeemrivaal, aldus de officiële formule waarin Brussel de complexe relatie probeert te vangen. China kan niets met die genuanceerde typering: ze is als een stoplicht dat tegelijkertijd op rood, oranje én groen staat, moppert Beijing.
China en de EU zijn in de ogen van Beijing eerder gelijkwaardige polen in een multipolaire wereld, die in principe op alle vlakken kunnen samenwerken. Europa vindt dat de relatie behalve veelzijdig ook lastig is.
Tegen die achtergrond ontvingen de Chinese president Xi Jinping en premier Li Qiang deze donderdag behalve Von der Leyen ook de voorzitter Europese Raad, Charles Michel en EU-buitenlandchef Josep Borrell voor een ééndaagse top.
In 2022 liep het handelstekort van de EU met China op tot de recordhoogte van zo’n 400 miljard euro
De reacties na afloop wekten de indruk dat het een topje was, een voortgangsgesprek zonder grote doorbraken, een periodieke onderhoudsbeurt in een geprikkelde relatie. Het topje eindigde zonder gezamenlijke verklaring en zonder aankondiging van gezamenlijke initiatieven. Er was bovendien verwarring over de vraag of de top een dag was ingekort. Volgens Von der Leyen was dat niet het geval.
Schoothondje van Washington
„China en Europa zijn (…) twee belangrijke markten die globalisering steunen en twee voorname beschavingen die zich inzetten voor diversiteit”, zei Xi tegen zijn Europese gesprekspartners. Daarbij probeert China de EU er vooral van te overtuigen dat het zijn strategische onafhankelijkheid van de VS moet bewaren. De EU moet geen schoothondje zijn van Washington maar is dat op het moment in Chinese ogen wel.
Lees ook Von der Leyen wil de EU niet afkoppelen van China
Europa, op zijn beurt, vindt dat het wel degelijk een eigen koers vaart. Commissievoorzitter Von der Leyen onderstreepte na afloop op een persconferentie nog eens dat Europa beslist niet uit is op ontkoppeling van China, maar dat het niet volledig afhankelijk wil zijn van enkele grootmachten voor essentiële goederen of onderdelen. Europa wil het risico spreiden. Het gaat om de-risking, niet om de-coupling.
De reacties na afloop wekten de indruk dat het een topje was, een periodieke onderhoudsbeurt in een geprikkelde relatie
Opvallend was dat Von der Leyen probeerde druk uit te oefenen. Bepalend voor de toekomstig relatie is volgens haar hoe China zich opstelt in Poetins oorlog tegen Oekraïne, zei ze. Brussel dringt er al sinds de inval op aan dat Beijing zijn invloed aanwendt om Poetin tot een beëindiging van de gevechten te bewegen. De EU wil ook dat China zich inzet om het vredesplan dat Oekraïne nastreeft te helpen verwezenlijken. Bovendien maken de Europeanen zich zorgen over bedrijven die via China de Europese sancties tegen Rusland omzeilen.
Groot handelstekort
Voor de EU zijn ook de handelsrelaties met China steeds problematischer. In 2022 liep het handelstekort van de EU met China op tot de recordhoogte van zo’n 400 miljard euro. Het tekort groeit snel en de situatie is volgens Von der Leyen niet duurzaam. Het tekort heeft een aantal oorzaken, onder andere een overproductie in China. Sommige landen hebben hun markten daarom al voor Chinese producten gesloten, waardoor meer Chinese producten een weg naar Europa zoeken.
Lees ook Leidt het EU-onderzoek naar Chinese staatssteun voor elektrische auto’s tot een handelsoorlog?
De EU wijt het handelstekort daarnaast aan Chinese productie- en exportsubsidies en aan de moeizame Europese toegang tot de Chinese markt. De EU heeft onlangs besloten tot een onderzoek naar oneerlijke concurrentie bij de Chinese export van elektrische auto’s naar Europa. Die export stijgt razendsnel. Volgens China stijgt de export omdat de Chinese auto’s domweg concurrerender en van betere kwaliteit zijn. Bovendien, kaatste Beijing terug, geeft de EU 6 miljard aan subsidies voor batterijen.
China stelt dat niet exportsubsidies, maar het efficiënter produceren van aantrekkelijker producten China’s exportoverschot verklaart. China zegt ook dat de EU zelf schuldig is aan het handelsoverschot: als de EU meer hightech zou willen exporteren naar China, bijvoorbeeld chipmachines van ASML, dan zou dat het handelstekort verminderen.
Charles Michel onderstreepte dat de Europeanen, zoals gebruikelijk, ook mensenrechtschendingen in onder andere Xinjiang hebben aangekaart.
Leeslijst
