Wat zijn de gevolgen als Oekraïne wapensteun van de VS misloopt?

Artilleriegranaten, HIMARS-raketten, vier miljoen kogels voor machinegeweren, luchtverdedigingsraketten, takelwagens, anti-tankraketten, reserve-onderdelen voor wapensystemen en militaire voertuigen. Het is maar een greep uit het militaire steunpakket voor Oekraïne dat het Amerikaanse ministerie van Defensie woensdag bekendmaakte. Geschatte waarde: 175 miljoen dollar (162 miljoen euro).

Dergelijke Amerikaanse zendingen via Polen naar Oekraïne waren de afgelopen jaren routine: dit wordt volgens het Pentagon de 52ste Amerikaanse wapenzending aan Oekraïne sinds augustus 2021. Wat de jongste Amerikaanse wapenleverantie bijzonder maakt, is dat het „een van de laatste” Amerikaanse steunpakketten is, zoals minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken woensdag schreef.

Deze ‘laatste’ druppel op de gloeiende plaat is nog onderdeel van de Amerikaanse steun die binnen het budget van 2023 past. Sinds 2022 stemde het Amerikaanse Congres al in met 110 miljard dollar hulp aan Oekraïne – militair en economisch – om zich te verdedigen „tegen de Russische agressie”.

Gespannen werd er woensdag naar uitgekeken of de Amerikaanse Senaat zou instemmen met het nieuwe nationale veiligheidspakket voor 2024, ter waarde van ruim honderd miljard dollar, waarin ook militaire steun voor Israël en de beveiliging van de Amerikaans-Mexicaanse grens zijn opgenomen. Meer dan de helft van het pakket zou geoormerkt zijn voor Oekraïne. Maar die instemming kwam er dankzij de Republikeinen woensdag in elk geval niet in de Senaat.

De politieke gevechten in Washington kunnen Oekraïne niet op een slechter moment treffen; ook de steun van de Europese Unie staat op de tocht. En Oekraïne kampt nu al met tekorten: in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar werd van augustus tot en met oktober dit jaar 90 procent minder steun aan het land gedoneerd. Als de militaire en financiële hulp aan Kyiv daadwerkelijk opdroogt heeft dat rechtstreeks gevolgen voor de Oekraïense verdediging van het land tegen de Russische bezetter.

Lees ook het interview met NAVO-topmilitair Rob Bauer

De berichten van de frontlinies zijn de afgelopen weken steeds somberder van toon geworden. Zes maanden na het begin is er van het Oekraïense tegenoffensief nog maar weinig van over. In tegendeel: op veel plaatsen hebben de Russen het initiatief genomen. Zij voeren al weken zware aanvallen uit op het industriestadje Avdiivka, even ten noorden van de stad Donetsk, maar ook langs de frontlijn ten westen van Donetsk. Het lijkt een kwestie van tijd voordat het kapotgeschoten Avdiivka is omsingeld.

„Er staat op dit moment geen patstelling op het schaakbord, we staan op verlies”, zei Maria Berlinska woensdag in gesprek met de Oekraïense nieuwssite Pravda. Zij is een Oekraïense veteraan die zich in 2014 aansloot om in het oosten van Oekraïne te vechten, en nu directeur van het Air Intelligence Support Center, dat luchtinlichtingenspecialisten opleidt. Ze beweert dat het weliswaar niet officieel er ook aan Oekraïense zijde dagen zijn dat „het aantal doden en gewonden wel duizend mensen kan bedragen.”

Russische oorlogseconomie

Ook bij het vernietigde stadje Bachmoet, dat in mei werd ingenomen door Russische Wagner-huurlingen, en verder noordwaarts bij Koepjansk, zijn de Russen weer in de aanval. Dat geldt ook voor de zuidelijke frontlinies in de regio’s Donetsk en Zaporizja, waar Kyiv en zijn bondgenoten de afgelopen maanden nadrukkelijk hadden gehoopt op een doorbraak door de Russische verdedigingslinies naar het zuiden.

Het is, zoals zo vaak in de Russische oorlogsgeschiedenis, een kwestie van massa. De Russen beschikken over meer mensen, meer materieel en meer wapens. Ook al lijden zij op de Oekraïense slagvelden enorme verliezen, de oorlogseconomie van het Kremlin draait inmiddels op volle toeren. Volgend jaar gaat zo’n 40 procent van alle overheidsuitgaven op aan defensie en veiligheid. Ook het verlies van enkele honderdduizenden soldaten is voor Vladimir Poetin geen reden gebleken een andere richting in te slaan.

In Kyiv leidt dit alles ondertussen tot grote zorgen. Andri Jermak, stafchef van president Volodymyr Zelensky, zei dinsdag in Washington dat er een „zeer grote mogelijkheid” bestaat dat Oekraïne de oorlog tegen Rusland verliest als de Amerikaanse militaire steun stopt, en dat het „onmogelijk wordt de bezette gebieden te heroveren”.

En dat terwijl Oekraïne al steeds meer rekening hield met Russische aanvallen langs nieuwe frontlijnen, ook vanuit noordelijke richting. Luitenant-generaal Serhi Najev, verantwoordelijk voor de verdediging van Oekraïnes noordelijke landsgrens – ruim negenhonderd kilometer – zei onlangs tegen de Amerikaanse zender ABC dat de oorlog kan uitbreiden voorbij de zuidelijke en oostelijke regio’s van Oekraïne. „Daar bereiden wij ons op voor. „We bouwen verdedigingslinies, we leggen mijnen, we trainen onze militairen.”

Noord-Korea en Iran

Najev wees op de wapens en munitie die Rusland ontvangt met hulp van „de As van het Kwaad – dat is Noord-Korea, dat is Iran”. Het gaat daarbij om onder meer raketten en ruim een miljoen artilleriegranaten uit Noord-Korea en duizenden kamikazedrones uit Iran, waarmee Rusland dagelijks Oekraïense troepen, burgers, elektriciteitscentrales en graansilo’s bestookt.

Europa blijft al enorm achter bij de levering van munitie aan Oekraïne, waardoor Oekraïense troepen op sommige plaatsen het gevoel hebben met één hand op de rug te moeten vechten. Najev: „Het moet duidelijk zijn dat de vermindering van hulp van onze bondgenoten echt een klap zou zijn voor onze defensie. Maar we vechten met wat we hebben.”

Lees ook Steun voor Oekraïne gaat niet snel genoeg: ‘Rusland is in 2024 in het voordeel’

Ondertussen bereiden de ruim veertig miljoen Oekraïners zich voor op de tweede oorlogswinter sinds de massale Russische inval van februari 2022. Hoe cruciaal westerse steun daarbij is bleek vorig jaar, toen Rusland dagelijks tientallen raketten en kamikazedrones op de Oekraïense steden afvuurde. Geavanceerde luchtverdedigingssystemen van de bondgenoten beperkten de schade enigszins, maar zij konden niet voorkomen dat er talloze burgerslachtoffers vielen en de stroom op veel plaatsen werd afgesneden.

Nu de winter weer is ingevallen neemt het aantal Russische luchtaanvallen opnieuw toe. Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, waarschuwde vorige week nog dat Rusland een grote voorraad raketten heeft aangelegd voor aanvallen op de Oekraïense stroom- en verwarmingsinfrastructuur, „om te proberen Oekraïne in de kou en het donker te zetten”.

Oekraïne wil ook Apaches

De Oekraïense regering weet zich in elk geval wel volledig gesteund door president Biden zelf, die herhaaldelijk heeft toegezegd het belegerde land te zullen steunen, „zo lang als nodig”. Daar klampt president Zelensky zich aan vast. En dus gaat de zoektocht naar militaire hulp deze week gewoon verder. Terwijl de Amerikaanse Senaat zich opmaakte voor de stemming over het miljardenpakket leverde Kyiv woensdag in Washington een nieuwe wensenlijst in met nog zwaardere wapens en materieel, die volgens Zelensky en de Oekraïense legerleiding nodig zijn om de Russen uit hun land te verdrijven. Volgens persbureau Reuters, dat inzage had in de papieren, vroeg Oekraïne het Pentagon onder meer om F-18 gevechtsvliegtuigen, Apache gevechtshelikopters, Blackhawk-helikopters, meer Abrams-tanks, geavanceerde luchtverdedigingssystemen, artilleriegranaten, drones, ATACMS-raketten voor de lange afstand en grote transportvliegtuigen, zoals de C-130 Super Hercules. Daarbij gaat per definitie om steun ter waarde van vele miljarden dollars. De sleutel van de kluis ligt in de Senaat.

Leeslijst Mail de redactie