Op barokke wraakfilm ‘Oldboy’ volgde de Koreaanse golf

Naast Decision to Leave is de mondiale doorbraakhit Oldboy van de Koreaanse cineast Park Chan-wook uit 2003 heruitgebracht in de bioscoop. Een barokke wraakfilm vol schuld, incest en extreem geweld over drinkebroer Oh Dae-su, die 15 jaar in eenzame opsluiting zit zonder de reden te kennen. Wanneer hij getergd vrijkomt, blijkt zijn kwelgeest nog lang niet klaar met hem.

De brille van Oldboy was onmiskenbaar. De dynamiek, de groezelige stijl van schaduw, groen en rood, de bizarre, operateske plot, de originele, bloedige shockefffecten. Oh Dae-su die een levende octopus opkauwt bij wijze van extreme sannakji, Korea’s populaire borrelhap. De eindeloze vechtpartij in een smalle gang met een hamer en tientallen zware jongens. Tanden trekken met een nijptang. Spijker in het oor. Tongpuntje tussen de schaar.

Oldboy was de schandaalsensatie van het filmfestival van Cannes; juryvoorzitter Quentin Tarantino sleepte een Grand Prix – tweede prijs – voor Park Chan-wook uit het vuur. Aan het smaakvolle deel van de filmpers was het niet besteed. The New York Times zag een „goede maar triviale genrefilm”: „Mr. Park is een soort virtuoos, maar so what?” Azijnkanon Rex Reed van The Observer repte van „rioolwater in een cocktailshaker”. „Wat anders kan je verwachten van een natie die opgroeit met kimchi, een mix van rauwe knoflook en kool, begraven tot het verrot?”

Moderne Hitchcock

Een cultureel weinig sensitieve opmerking, maar achter de shocks Oldboy gaapt niet louter leegte, zoals het toen actuele filmgenre martelporno. Vele virtuoze films later weten wij dat Park Chan-wook een moderne Hitchcock met een hang naar troebele erotische obsessies en vergezochte scripts is. Niet langer belijdend katholiek, maar met zonde, schuld en loutering via lijden als rode draad.

Zijn doorbraak was in 2003 onderdeel van een bredere ‘Koreaanse Golf’ die in de jaren nul Azië en in de jaren tien de wereld overspoelde. Zuid-Korea, economisch gearriveerd met wereldmerken als Samsung, LG en Hyundai, werd ook cultureel een geduchte rivaal van Japan: naast J-pop kwam K-pop, naast J-horror kwam K-horror.

Was Zuid-Korea bij cinefielen al in trek als bakermat van cult – Asia Extreme! – en de meditatieve gruwelen van Kim Ki-duk, 2003 was een kantelpunt. Bong Joon-ho (Parasite) maakte furore met moordmysterie Memories of Murder, Kim Jee-woon met A Tale of Two Sisters, Lee Chan-dong met Oasis. Zuid-Korea werd het land van de excessieve, verknipte cinema. De golf is nog gaande: zie de recente Oscarwinst van Parasite, Netflixfenomeen Squid Game, de boyband BTS. En kimchi, dat vind je nu in elke supermarkt.