Ook de ECB slaagt er niet in opgetogen beleggers te kalmeren

De Europese Centrale Bank (ECB) verhoogt zijn belangrijkste beleidsrentes met een half procentpunt, en zal dat in maart nogmaals doen. Het meest relevante tarief op dit moment, de depositorente waartegen banken hun geldoverschot bij de centrale bank stallen, gaat naar 2,5 procent. De ECB is „voornemens” om vervolgens deze rente te verhogen naar 3 procent in maart. Daarmee komt de rente op het hoogste peil sinds 2008.

Dit heeft de ECB na een vergadering in Frankfurt bekendgemaakt. De centrale bank bevestigde ook dat de grote voorraad opgekochte staatsleningen en bedrijfsleningen die de afgelopen jaren zijn ingekocht, vanaf maart voorlopig maandelijks met 15 miljard euro zal worden afgebouwd. Met deze maatregel wil de centrale bank de rente op de kapitaalmarkten, die het afgelopen jaar fors is toegenomen, hoog houden.

Klassieke methode

Renteverhogingen zijn de klassieke methode voor centrale banken om prijsstijgingen de kop in te drukken. Hogere rentes betekenen hogere kosten voor krediet, zoals hypotheekkrediet. Dit remt de economische activiteit – en moet uiteindelijk ook de stijging van de prijzen afzwakken.

Met renteverhogingen wil de ECB duidelijk maken dat het gevecht tegen de hoge inflatie nog lang niet is afgelopen. De inflatie in de eurozone bedroeg 8,5 procent in januari – meer dan vier maal het ECB-doel van 2 procent.

De ECB wil voorkomen dat de financiële markten te ver vooruit gaan lopen op het tijdperk waarin inflatie geen probleem meer is en de rente weer zal dalen. „In al onze scenario’s zijn significante renteverhogingen noodzakelijk”, zei ECB-president Christine Lagarde na de vergadering. „In maart hebben we de piek in de rentes niet bereikt.” Ze zei dat er een ‘brede consensus’ over is in het bestuur, dat vandaag vergaderde.

Lees ook: Bij dalende inflatie krijgen centrale banken pas echt een probleem

Maar beleggers leken niet overtuigd. Na de aankondiging van de rentestap en tijdens de persconferentie daalde de rente op tienjarige Duitse staatsleningen, die leidend zijn voor de eurozone, van 2,21 procent naar 2,09 procent. Aandelenkoersen stegen.

Woensdag slaagde de Amerikaanse centrale bank, die de rente met 0,25 procent verhoogde, er ook al nauwelijks in om beleggers ervan te overtuigen dat het einde van renteverhogingen niet nabij is. Na de vergadering van de Fed schoten de aandelenmarkten omhoog en daalde de koers van de dollar in reactie op een minder hoge rente in de toekomst.

Lagarde wist niet goed uit te leggen wat de ECB na de vergadering in maart van plan is. De centrale bank laveert de afgelopen tijd tussen het vooruit schetsen wat de plannen zijn (de zogenoemde forward guidance) en het per vergadering besluiten nemen, afhankelijk van de ontwikkelingen in de economie en de inflatie (‘data dependent’).

Kerninflatie

Maar problematisch voor het ECB-bestuur is dat het gedeelte van de inflatie waarop het zelf invloed heeft, heel hardnekkig is. Dit is de zogeheten kerninflatie, waar de grillige energie- en voedselprijzen uit zijn gefilterd. De energie- en voedselprijzen worden goeddeels op de wereldmarkt bepaald en zijn amper vatbaar voor de rentestand. De kerninflatie, een indicator van de onderliggende inflatiedruk, bleef in januari stabiel op 5,2 procent. Het inflatiecijfer als geheel neemt sinds oktober juist af, omdat de energieprijzen minder hard stijgen, of, zoals in Nederland, al licht dalen.

Voor Nederland rapporteerde het Centraal Bureau voor de Statistiek woensdag, op basis van een eerste berekening, dat de inflatie in Nederland afgelopen januari voor de vierde maand op rij is gedaald, tot 7,6 procent. Dit komt onder meer door invoering van het energieprijsplafond. De kerninflatie is juist iets opgelopen, van 6,2 procent in december naar 6,4 procent in januari.

Lagarde riep Europese regeringen op om de steun voor huishoudens en bedrijven om de hoge energielasten te dragen, „snel” af te bouwen nu de energiecrisis „minder acuut” is geworden. De steun aan huishoudens en bedrijven werkt de inflatie in de hand, zei ze.

Lees ook: Bij dalende inflatie krijgen centrale banken pas echt een probleem