Zeker duizend bootmigranten zijn dit jaar met hulp van de Europese grensbewakingsdienst Frontex van de Middellandse Zee geplukt door een Libische militie die in verband gebracht wordt met Rusland, mensensmokkel en oorlogsmisdaden. Dit blijkt uit onderzoek van een Europees journalistenconsortium met daarin onder meer Lighthouse Reports, Le Monde en Der Spiegel.
De migranten belandden in handen van de Libische militie Tareq Bin Zeyad, geleid door Saddam Haftar, zoon van de Oost-Libische krijgsheer Khalifa Haftar. Sinds mei vaart deze militie met een schip rond in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Volgens experts kan het schip de migranten alleen in handen krijgen doordat Frontex en de Maltese autoriteiten hun coördinaten verspreiden. Vliegtuigjes en drones van Frontex vliegen rond boven de Middellandse Zee om migrantenbootjes te spotten.
Libië staat bekend om zijn zeer slechte behandeling van migranten. Het terugslepen van migranten naar zo’n onveilig land, ook wel pullback genoemd, schendt het internationale rechtsprincipe van ‘non-refoulement’. Dit betekent dat het verboden is om asielzoekers of vluchtelingen terug te sturen naar een land waar zij vervolging te vrezen hebben.
Zeven vluchtelingen met wie het consortium sprak, vertelden dat ze door de militie werden gemarteld, dat hun wenkbrauwen en wimpers werden afgeschoren, dat ze losgeld moesten betalen en in het water werden gegooid. Paspoorten en telefoons werden afgepakt. Migranten werden weken vastgezet en moesten werken om zichzelf weer vrij te kopen. Eerder had Amnesty International al vastgesteld dat de militie zich schuldig maakt aan marteling, seksueel geweld, wederrechtelijke vrijheidsberoving en moord.
Lees ook Libische detentiekampen en Europees migratiebeleid
SOS-signalen
Het journalistenconsortium heeft verschillende soorten communicatie met de militie vastgesteld. Zo geven de Frontex-vliegtuigjes soms SOS-signalen af, die door het schip van de militie beantwoord worden. Ook geeft Frontex coördinaten van migrantenbootjes door aan de Libische autoriteiten in de hoofdstad Tripoli, waarna ze in handen van de militie belanden. En ten derde communiceren Maltese reddingsvliegtuigjes rechtstreeks met het schip van de militie.
Frontex en Malta zeggen in een reactie op het onderzoek dat het hun doel is om mensen in nood te helpen. Maar volgens experts zouden ze meer moeten doen om te verhinderen dat de migranten na een noodoproep in handen van de Libiërs vallen. „Frontex weet dat deze situatie eerder een ontvoering dan een reddingsactie is”, zei de Duitse hoogleraar mensenrechtenbescherming Nora Markard van de Westfaalse Wilhelms-Universiteit tegen het consortium.
Uit cijfers van Frontex blijkt dat 2023 het jaar is met het grootste aantal irreguliere migranten naar Europa sinds 2016. Tot en met november wisten meer dan 350.000 migranten Europa te bereiken. In de oostelijke Middellandse Zee telde het grensagentschap er dit jaar 52.570, een stijging van 48 procent ten opzichte van vorig jaar. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie kwamen er dit jaar zeker 2.500 migranten om terwijl ze de Middellandse Zee probeerden over te steken.
Leeslijst
