Het Openbaar Ministerie vindt dat het chemieconcern Sabic een boete van 25 miljoen euro moet betalen als verantwoordelijke voor een reeks calamiteiten in de periode 2015-2019. Bij die calamiteiten raakten drie medewerkers zwaargewond, van wie één overleed. Met die eis kwam justitie maandag voor de rechtbank in Den Bosch tijdens de derde zittingdag in de ‘Castor-zaak’.
Aanleiding voor de rechtszaak tegen Sabic Limburg BV, een van de grootste bedrijven op industrieterrein Chemelot in de gemeente Sittard-Geleen, is onder meer een reeks van vier ongelukken in de genoemde periode. Het OM verwijt Sabic het niet op orde hebben van processen en installaties plus gebrekkige controle, toezicht en lerend vermogen na incidenten. „Op papier leek alles belangrijk, maar in de rauwe werkelijkheid nam Sabic het niet zo nauw met veiligheid, gezondheid en milieu”, meent justitie.
Op 28 december 2016 ging het bijvoorbeeld mis bij een van de naftakrakers (die aardolieproduct nafta onder hoge temperaturen uit elkaar laat vallen in andere petrochemische stoffen zoals etheen en propeen) van het bedrijf. Toen op twintig meter hoogte een afsluiter van een pijpleiding werd opengedraaid, lekte nafta naar buiten, die onmiddellijk vlam vatte. Twee medewerkers liepen zware brandwonden op. Een van hen sprong van tien meter naar beneden om aan het vuur te ontkomen. Hij overleed een kleine twee weken later. Justitie stelt dat Sabic nalatig is geweest met werkinstructies. Daardoor werden de medewerkers verrast door de brandbare vloeistof.
Bij een andere van de vier calamiteiten moest op 9 mei 2019 opnieuw een werknemer naar het brandwondencentrum in Aken worden gebracht. Tijdens het werken kreeg hij tweehonderd graden hete olie over zich heen.
Medewerkers stonden aan enorme gevaren bloot. Ze dienden volgens het OM „bij blootstelling aan toxische en explosieve stoffen in wezen als levend testbuisje en levend ontstekingsmechanisme”.
Advocaat Daan Doorenbos van Sabic Limburg noemt de geëiste 25 miljoen euro „beledigend” en „een slag in de lucht”. „Er is in Nederland in dit soort zaken nooit meer geëist dan drie miljoen euro. Is de vinger van de officier van justitie wellicht even te lang op het toetsenbord blijven hangen? Wat heeft ze genuttigd wat haar slecht is bekomen?”
Doorenbos zegt dat Sabic haar zorgplicht uiterst serieus neemt en dat er nooit sprake was van opzet.
De advocaat stoort zich aan de karikatuur die het OM volgens hem van Sabic maakt: „Een exploitant van een onderneming is niet opeens een crimineel bedrijf als er zware ongevallen plaatsvinden. Die dingen gebeuren. En ze leiden tot verscherpt beleid. Sinds 2019 zijn ze ook niet meer voorgekomen.”
Doorenbos eist vrijspraak, ook vanwege overschrijding van de redelijke termijn voor vervolging en verjaring van ten laste gelegde zaken.
Castor-zaak
Het is maandag de derde van negen zittingsdagen in de ‘Castor-zaak’, waarbij vijf bedrijven die op industrieterrein Chemelot gevestigd zijn in de rechtszaal moeten verschijnen voor nalatigheid. In de rechtbank in Den Bosch moeten deze maand ook OCI Nitrogen, AnQore, Borealis Plastomers en toezichthouder Chemelot Site Permit (houder van de overkoepelende milieuvergunning namens alle op Chemelot gevestigde ondernemingen) zich verantwoorden voor calamiteiten in de periode 2015-2019. Het gaat daarbij om ongelukken, lekkages, te late meldingen van afwijkingen van reguliere processen en werkomstandigheden die niet voldeden aan afgesproken normen.
Lees ook Op Chemelot ging het geregeld fout: vijf bedrijven staan nu voor de rechter
Justitie besloot vorig jaar tot vervolging van de vijf bedrijven over te gaan. In 2018 was de Onderzoeksraad Voor Veiligheid (OVV) al uitermate kritisch over Chemelot. Die concludeerde toen dat de procesveiligheid tekortschoot, dat inspectie, werkinstructies, risicoanalyses en onderhoud niet altijd deugden en dat veel installaties zijn verouderd. Sommige van die installaties zijn zelfs meer dan een halve eeuw oud. De veiligheid op het terrein moet beter, oordeelde de OVV.
Chemelot is met een grootte van achthonderd hectare een van de grootste bedrijventerreinen van Nederland. Er werken achtduizend mensen.
Een boete van 25 miljoen euro, mits toegekend door de rechter, valt te dragen door Sabic. Het Saoedi-Arabische concern, met wereldwijd 31.000 werknemers, heeft een jaaromzet van 53 miljard dollar. Doorenbos vindt niet op die manier mag worden gekeken: „De draagkracht waar het hier om gaat is de draagkracht van Sabic Limburg BV, een vennootschap die geen winst maakt. Het moederconcern, niet eens een rechtspersoon, staat hier niet terecht.”
