Criminelen hebben stablecoins ontdekt, waarschuwt het VN-bureau voor Drugs en Criminaliteit in een nieuw rapport. Stablecoins zijn cryptomunten met onderpand. Ze spelen een steeds grotere rol in de financiële wereld. En dat wordt weerspiegeld in de criminele trends. Zes vragen over stablecoins en online criminaliteit.
1 Wat is een stablecoin?
Een stablecoin is een cryptomunt met onderpand. Het is geld dat alleen in de virtuele wereld bestaat, maar is gekoppeld aan geld in de traditionele wereld. Daardoor zijn ze relatief waardevast, terwijl de koers van veel cryptovaluta vaak schommelt.
Dat maakt dat ze kunnen fungeren als een soort brug tussen het virtuele en het traditionele geld. De meest gebruikte stablecoin ter wereld heet USDT (ook bekend als ‘Tether’) en is gekoppeld aan de dollar.
Hoe het werkt: je legt één dollar in en krijgt daarvoor van het bedrijf dat de USDT heeft bedacht en uitgeeft één USDT. Het bedrijf (Tether) moet jouw dollar bewaren, zodat je die altijd weer terug kunt wisselen. Voor het genereren van de cryptomunt en het bewaren van het geld krijgen ze een vergoeding. Er is momenteel voor ruim 95 miljard dollar aan USDT in omloop.
Gevangenen moeten online relaties opbouwen, vertrouwen winnen en ze verleiden tot nep-beleggingen
Met de Tether die je hebt gekocht kun je vervolgens wereldwijd actief zijn met cryptomunten. Je kunt er bijvoorbeeld cryptobeleggingsproducten mee kopen, of bitcoins. Stablecoins zijn een stuk meer verweven met de gewone financiële wereld dan andere crypto’s. Het is bijvoorbeeld mogelijk ze te koppelen aan een creditcard.
De meeste stablecoins hebben de dollar als onderpand, maar er bestaan ook (veel kleinere) eurovarianten. Dat worden er mogelijk wel meer, omdat op 30 juni 2024 cryptowetgeving van kracht wordt in de Europese Unie, die het gebruik van stablecoins gekoppeld aan de dollar binnen de EU moeilijker maakt.
2 Waar gebruiken criminelen stablecoins voor?
Maffia in Zuidoost-Azië gebruikt veel stablecoins in de snel groeiende (online) gokindustrie en bij online fraude waarbij mensen worden verleid tot beleggen. Dat beleggen gebeurt via websites die lijken op echte beleggingswebsites, maar waarbij de inleg in de zakken van criminelen verdwijnt. Ook worden stablecoins gebruikt om criminele winsten wit te wassen, door ze bij illegale wisselkantoortjes om te zetten in cash. De VN-onderzoekers spreken daarnaast van netwerken die ‘ondergronds bankieren’. Behalve cyberfraudeurs en drugssmokkelaars zouden daar onder meer beruchte Noord-Koreaanse staatshackers deel van uitmaken.
De stablecoins winnen terrein op de bitcoin. Dat was tot nu toe de populairste cryptomunt, ook voor criminele zaken. Maar de waarde van de bitcoin fluctueert nogal en dat vinden gebruikers lastig. „USDT is de eerste keus geworden voor regionale cyberfraude operaties en van witwassers dankzij zijn stabiliteit, anonimiteit, gebruiksgemak en lage transactiekosten”, schrijven de onderzoekers.
3 Waar zitten die criminelen?
De onderzoekers wijzen naar Cambodja en delen van Myanmar, Laos en de Filipijnen. Dat past in een beeld dat de afgelopen tijd uit meer onderzoeken oprijst. Met name in Cambodja en Myanmar gebruikt Chinese maffia voormalige hotels en casino’s als een soort ‘fabrieken’ voor cybercriminaliteit. Ze houden daar mensen vast en dwingen ze tot online criminaliteit. Het is een vorm van moderne slavernij, waar naar schatting van de VN zo’n 220.000 mensen slachtoffer van zijn. Die maken op hun beurt wereldwijd slachtoffers. De gevangenen moeten online relaties opbouwen met mensen, hun vertrouwen winnen en ze vervolgens verleiden tot bijvoorbeeld nep-beleggingen. Vaak leggen ze daarvoor eerst contact via social media of via bijvoorbeeld datingplatformen zoals Tinder. Hun slachtoffers moeten het geld voor de nepbeleggingen vaak eerst via een cryptobeurs omzetten in USDT (Tether).
Lees ook Chinese cyberslaven in Cambodjaanse torenflats: de maffia van Sihanoukville
De VN signaleren in Zuidoost-Azië een groeiende illegale digitale economie met cyberfraude
Er is sowieso een snel groeiende illegale digitale economie in Zuidoost-Azië met veel cyberfraude, signaleren de VN. Nieuwe betalingsmethoden worden daar snel omarmd. Dat is de afgelopen jaren nog versterkt door (regionale) beperkingen in het kapitaalverkeer. Ook toen door Covid-19 minder grensverkeer mogelijk was en dus ook minder cash kon worden gesmokkeld, heeft dat innovaties in het illegale betalingsverkeer aangejaagd.
4 Zijn er ook slachtoffers in Nederland?
Zeker. Bij de Fraudehelpdesk zijn in 2023 volgens de voorlopige cijfers 494 meldingen binnengekomen van beleggingsfraude en datingfraude of de combinatie daarvan. De slachtoffers die zich hebben gemeld hebben opgeteld ruim 7,6 miljoen euro schade. Het meldpunt heeft geen zicht op de daders. Hetzelfde geldt voor de politie, die vaak grote moeite heeft met deze vormen van online criminaliteit.
5 Doet Tether, het bedrijf achter de grootste stablecoin, er iets tegen?
Mondjesmaat. Het bedrijf heeft een moeizame relatie met autoriteiten en met pers. Het reageerde ook niet op vragen voor dit artikel.
Het lijkt wel aan zijn reputatie te willen werken. Op 20 november 2023 maakte Tether bekend dat het voor 225 miljoen dollar aan gestolen Tethers heeft bevroren, in samenwerking met een cryptobeurs die ook werd gebruikt voor fraude en met justitie in Amerika, waar zich tientallen slachtoffers van online oplichting hebben gemeld.
Het zijn met name slachtoffers van scams waarbij romantische relaties worden opgebouwd, voordat het stelen begint, staat in het persbericht van de Amerikaanse aanklager. Omdat de criminelen veel tijd steken in het winnen van vertrouwen, staan dit soort scams bekend als ‘pig butchering’. Het slachtoffer is in die beeldspraak een varkentje dat eerst wordt vetgemest. En daarna geslacht.
Het is onduidelijk of slachtoffers door het bevriezen van de Tether-tegoeden ook hun geld terugkrijgen. De bewijsvoering is ingewikkeld, vertelt de Nederlandse advocaat Marius Hupkes uit Amsterdam, die veel slachtoffers van pig butchering vertegenwoordigt. „Goede actie voor slachtoffers staat nog helemaal in de kinderschoenen. Het is heel internationaal en er is nog weinig ervaring mee.” Hij noemt het ‘veelbetekenend’ dat Tether op de Britse Maagdeneilanden gevestigd is. „Dat is toch een beetje verstoppertje spelen. Uitspraken zijn daar lastig af te dwingen.”
6 Welke cryptocrime trends zijn er nog meer?
De VN waarschuwen, net als een leger aan andere experts, dat de snelle ontwikkelingen met kunstmatige intelligentie ongekende mogelijkheden bieden aan online fraudeurs. Ze kunnen gemakkelijk stemmen namaken en foto’s en video’s genereren waarmee ze nog gemakkelijker op het vertrouwen en de emoties van mensen spelen. Behalve voor ‘pig butchering’ en andere investeringsfraude, kan het ook worden gebruikt om mensen af te persen met seksbeelden, of om zich online voor te doen als bijvoorbeeld politie- of overheidsvertegenwoordigers, sommen de VN op.
