Oekraïne deelt militaire én mentale klap uit aan Rusland

Oekraïne heeft de afgelopen dagen het grootste militaire succes geboekt sinds het begin van de Russische invasie, tweehonderd dagen geleden. De opmars is nog gaande. Met een tempo dat door waarnemers nauwelijks is bij te houden rukt het Oekraïense leger op in het noordoosten, terwijl Russische soldaten hals over kop de regio ontvluchten. Foto’s van soldaten met de Oekraïense vlag en video’s van burgers die hun bevrijders begroeten worden gretig gedeeld op sociale media.

Volgens de Oekraïense legerleider Valeri Zaloezjny heeft Oekraïne sinds begin september 3.000 vierkante kilometer grondgebied heroverd op Rusland. In de regio Charkov wint het Oekraïense leger niet alleen terrein ten zuidoosten van de stad Charkov, maar sinds dit weekend ook ten noordoosten ervan. Oekraïense soldaten zijn gevorderd tot vijftig kilometer van de grens met Rusland, aldus Zaloezjny.

Lees ook dit artikel over de Oekraïense opmars

Het Amerikaanse Institute for the Study of War meldde zondag dat Oekraïne in vijf dagen tijd meer grondgebied heeft bevrijd dan Rusland in vijf maanden tijd heeft bezet. Het Russische ministerie van Defensie bevestigde zondag dat het Russische leger zich heeft teruggetrokken uit bijna de volledige oblast (provincie) Charkov.

Offensief als misleiding

Voor de Oekraïense opmars zijn drie verklaringen. Eind augustus begon Oekraïne een tegenoffensief in de zuidelijke regio Cherson. Wat er precies gebeurde was onduidelijk: Oekraïne hamerde op mediastilte. Het zuidelijke offensief was misleiding, zei een Oekraïense legerwoordvoerder zaterdag tegen The Guardian. „Het was één grote speciale desinformatie-operatie.” Rusland verplaatste soldaten van het noorden naar het zuiden en maakte zichzelf zo kwetsbaar in het noorden.

De tweede verklaring is het verschil in wapens. Waar Rusland kampt met tekorten en munitie uit Noord-Korea moet kopen, gebruikt Oekraïne in het noordoosten geavanceerde westerse, met name Amerikaanse, wapens. Blijf ze leveren, zei de Oekraïense buitenlandminister Dmytro Koeleba dit weekend. „We hebben laten zien dat we in staat zijn om het Russische leger te verslaan. Hoe meer wapens we ontvangen, hoe sneller deze oorlog zal eindigen.”

En dan is er het verschil in moreel. Veel Russische soldaten zijn al maanden aan het front en weten niet waar ze voor vechten. Hun Oekraïense tegenstanders zijn zeer gemotiveerd en krijgen door het militaire succes een enorme oppepper. Een video van een grote groep Oekraïense soldaten die in het open veld het volkslied zingt, ging dit weekend viraal.

Reactie van Rusland

Met de euforie komt ook de twijfel. Kan Oekraïne het bevrijde gebied wel behouden? Hoe zal Rusland reageren? Met nog meer raketten op Charkov of met zwaardere wapens? (Zondagavond kwam Charkov al zonder stroom te zitten door een aanval op een energiecentrale.) En: zijn we in het Westen niet te opgetogen over een relatief klein succes?

Zelfs als Oekraïne weer terrein zou verliezen, heeft het land een belangrijke slag gewonnen. De opmars laat zien dat militair successen mogelijk zijn, dat Rusland in het defensief kan worden gedrongen. Het Oekraïense leger heeft het initiatief, het Russische leger moet reageren en lijkt in paniek. Dat is niet alleen een militaire maar ook een psychologische klap, voor heel Rusland. De impact daarvan blijkt uit de verwarring op de Russische staats-tv en de woede bij Russische militaire bloggers. Sommige analisten voorzien serieuze problemen voor Poetin door deze openlijk getoonde onvrede.

‘Rusland moet wapens kopen in Noord-Korea vanwege tekorten’

President Zelensky is voorzichtiger. De weg naar de overwinning wordt nog zwaar, waarschuwde hij zaterdag op een congres in Kiev. „Dit wordt de moeilijkste winter in de hele wereld. De komende negentig dagen zijn belangrijker dan de dertig jaren van Oekraïnes onafhankelijkheid, en alle jaren dat de Europese Unie bestaat.”