De Hongaarse premier Viktor Orbán is dit weekend twee belangrijke partijgenoten kwijtgeraakt. Zaterdagmiddag maakten president Katalin Novák en parlementariër Judit Varga bekend dat zij met onmiddellijke ingang opstappen. Novák, voormalig minister voor familiezaken, was een boegbeeld van Orbáns partij Fidesz en diens christelijk-conservatieve beleid. Varga, voormalig minister van Justitie, was beoogd lijsttrekker van Fidesz bij de Europese verkiezingen in juni.
Het vertrek van de twee partijprominenten is extra pijnlijk omdat Fidesz wordt geraakt in een kernwaarde: bescherming van gezinnen en kinderen. Fidesz-politici betichten linkse tegenstanders graag van ‘pedofilie’, en juist dat keert zich nu tegen de partij. Vooralsnog lijkt Orbán zich afzijdig te kunnen houden, maar de politieke schade voor Fidesz straalt op hem af. Dat de twee betrokkenen vrouwen zijn, in een door mannen gedomineerde partij, is eveneens pijnlijk.
Aanleiding is een schandaal dat slechts acht dagen nodig had om tot ontploffing te komen. Op 2 februari werd bekend dat Novák in april 2023 gratie heeft verleend aan Endre K., voormalig adjunct-directeur van een weeshuis in Bicske, ten westen van Boedapest. De directeur van dat weeshuis was eerder veroordeeld tot acht jaar cel vanwege seksueel misbruik van minstens tien minderjarige jongens in de periode 2004-2016. Endre K. hielp de directeur door slachtoffers onder druk te zetten om hun verklaringen in te trekken. Daarvoor werd hij in 2019 veroordeeld tot drie jaar en vier maanden cel, met bevestiging in hoger beroep in 2021.
De gratie voor Endre K. leidde afgelopen week tot woedende reacties van slachtoffers en andere burgers, en de oproep tot Nováks aftreden door oppositiepartijen. De regering hield zich eerst stil, net als regeringsgezinde media, al sprak Novák zich fel uit tegen pedofilie. Orbán kondigde donderdag echter aan dat het presidentiële pardon niet langer geldt als het gaat om misbruik van kinderen. Vrijdagavond demonstreerden duizenden mensen bij het presidentieel paleis.
Lees ook Hoe Hongarije zijn geboortepolitiek probeert te verspreiden
Zaterdag kwam de president vervroegd terug van een trip naar Qatar – het Hongaarse waterpoloteam speelde daar – en maakte ze haar aftreden bekend. Novák in de video: „Ik heb een fout gemaakt. De gratie en het ontbreken van argumenten daarvoor gaven aanleiding om te twijfelen aan ons zero tolerance-beleid ten aanzien van pedofilie.” Kort daarna volgde de aankondiging van Judit Varga, die zich volledig terugtrekt uit het publieke leven.
Bezoek van de paus
Novák verleende de gratie aan Endre K. en 21 anderen vanwege het bezoek van paus Franciscus aan Hongarije en omdat ze wilde handelen in de geest van ‘vergeving’. Eerder ontstond ophef over de gratie die ze verleende aan György Budaházy, een extreemrechtse activist die gevangen zat voor geweld tegen politieke opponenten. Varga is betrokken omdat zij als justitieminister politiek verantwoordelijk was. Het is nog onduidelijk of Varga de gratie voor Endre K. heeft voorgesteld aan Novák, maar zeker is dat zij het besluit heeft ondertekend.
Katalin Novák (47) was de jongste president van Hongarije toen ze in maart 2022 door het parlement werd gekozen, en de eerste vrouw. Voorafgaand aan haar presidentschap – dat met name ceremonieel van aard is – was ze als adviseur en bewindspersoon een van de drijvende krachten achter de Hongaarse gezinspolitiek, waarbij de overheid het krijgen van kinderen actief stimuleert en financiert. Novák studeerde rechten en economie, maar draagt vooral haar moederschap uit. Op haar officiële cv staat: „Moeder, echtgenote en werkende vrouw. Zij gelooft dat gezin en werk een harmonieuze eenheid kunnen vormen in het leven van een vrouw.” Van 2017 tot 2021 was zij vicevoorzitter van Fidesz.
Ook het vertrek van Judit Varga (43) is een gevoelige klap voor Orbán. De summa cum laude afgestudeerde jurist wist de weg in Brussel en was de afgelopen jaren een steun voor Orbán in zijn strijd tegen de Europese Commissie. In de zomer van 2023 stopte ze als minister van Justitie om zich als lijsttrekker van Fidesz te richten op de Europese verkiezingen. Dat vervolg van haar carrière is nu abrupt uit beeld verdwenen, en Orbán moet op zoek naar een nieuwe lijsttrekker.
Begin 2021 stapten de Fidesz-parlementariërs in het Europees Parlement uit de fractie van de Europese Volkspartij, vlak voordat ze er uitgezet zouden worden vanwege antidemocratisch beleid van Fidesz in Hongarije. Sindsdien zijn de twaalf Fidesz-parlementariërs ongebonden, hoewel de extreemrechtse fractie Identiteit en Democratie ze graag onderdak zou bieden voor de komende verkiezingen. Feitelijk gaat het om elf parlementariërs, want József Szájer, mede-oprichter van Fidesz, is weg uit Brussel nadat hij daar eind 2020 door de politie werd betrapt op het overtreden van coronaregels. Szájer bezocht een seksfeest met circa twintig mannen en verliet de locatie via een regenpijp.
