Nobelprijs voor Economie gaat naar onderzoekers van banken in de financiële crisis

De Nobelprijs voor Economie 2022 gaat naar de Amerikanen Ben Bernanke, Douglas Diamond en Philip Dybvig. Dat heeft de Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen maandag bekendgemaakt. Het drietal krijgt de prijs voor hun onderzoek naar de stabiliteit van banken tijdens een financiële crisis. Volgens de Academie hebben de winnaars „ons inzicht in de rol van banken in de economie, met name tijdens financiële crises, aanzienlijk verbeterd”. Dat het ten tijden van financiële crises van cruciaal belang is om te voorkomen dat banken omvallen, vindt de Academie een van hun belangrijkste bevindingen.

Het drietal heeft vooral veel onderzoek gedaan naar banken. In de jaren tachtig onderzochten Diamond and Dybvig hoe een bank het best zou kunnen functioneren in een economie, zonder een te groot risico op bank runs. Dat is een situatie waarbij veel mensen tegelijk hun spaargeld willen opnemen, waardoor een bank kan omvallen. Zij ontdekten dat de overheid kwetsbaarheid van banken kan ondervangen door zich op te stellen als noodlener. Op die manier kan spaartegoed gegarandeerd worden.

In dezelfde periode richtte Bernanke zijn onderzoek vooral op de grote financiële crisis van de jaren dertig. Hij ontdekte dat de crisis juist zo groot en langslepend kon worden door die bankruns. Omdat met omgevallen banken ook informatie over kredietnemers verloren gaat, duurde het heel lang voordat financiële instanties spaargeld weer efficiënt konden inzetten voor investeringen die de economie ten goede komen. Deze theorie toont aan dat banken heel belangrijk zijn, maar dat ze wel heel goed gereguleerd moeten worden.

Crises en dure reddingsoperaties voorkomen

„Door hun inzichten zijn we beter in staat om zowel ernstige crises als dure reddingsoperaties te voorkomen”, schrijft het Nobelcomité. Dat is volgens hen belangrijk voor beleidsmakers, die bij het bepalen van hun acties tijdens de financiële crises en de economische tegenslag in de coronapandemie „grotendeels gemotiveerd zijn door het onderzoek van de winnaars”.

De economen houden zich tegenwoordig alle drie nog bezig met onderzoek. Diamond werkt momenteel als professor op de Universiteit van Chicago, Dybvig is ook professor, aan de Washington Universiteit in St. Louis. Bernanke is misschien wel de bekendste van de drie: hij was van 2006 tot 2014 de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve. Tegenwoordig is hij verbonden aan de Amerikaanse denktank Brookings Institution.

Lees ook dit interview met Guido Imbens: ‘De Nobelprijs verandert je leven in hoge mate’

De Nobelprijs voor Economie is altijd de laatste Nobelprijs die bekendgemaakt wordt. Bekende winnaars zijn onder anderen Milton Friedman en John Nash. Vorig jaar werd de prijs ook gewonnen door een drietal, waaronder de Nederlandse econometrist Guido Imbens. Hij kreeg de prijs samen met zijn collega Joshua Angrist voor hun onderzoek naar de mogelijkheden om natuurlijke experimenten te gebruiken bij het aantonen van causale verbanden.

De Prijs voor Economische Wetenschappen

De Nobelprijs voor Economie is anders dan de andere Nobelprijzen. Grondlegger Alfred Nobel, chemicus en uitvinder van het dynamiet, heeft de prijs namelijk niet zelf bedacht. Het was de Zweedse Centrale Bank die de economieprijs in 1969, 68 jaar na introductie van de andere prijzen, aan het arsenaal toevoegde. Aanleiding was de driehonderdste verjaardag van de bank. Officieel is de naam ook anders: De Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen ter nagedachtenis aan Alfred Nobel.

De Nobelprijs voor Economie wordt wel samen met de reguliere Nobelprijzen uitgereikt tijdens de jaarlijkse ceremonie. Die vindt plaats op 10 december, de sterfdag van Alfred Nobel, in Stockholm. Aan de prijs is een bedrag van 10 miljoen Zweedse kronen verbonden, omgerekend zo’n 900.000 euro, dat het drietal eerlijk moet verdelen.