‘Niet alle mannen zijn kut. Maar ze nemen wel veel plek in’

Op haar album Smartlap is niet dood, dat vorige week uitkwam, richt Sophie Straat (echte naam Sophie Schwartz, 28 jaar) haar pijlen op mannen en seksisme. Ondersteund door draaiorgeldeuntjes, Doe Maar-ska en synthpop zingt ze protestliedjes over mansplaining en seksuele intimidatie. Ze maakte het album met haar vriend Wieger Hoogendorp, ook producer van Goldband, dus nee, „niet alle mannen zijn kut”. Maar ze nemen wel verdomd veel plek in, ook in de muziekindustrie.

„Op het nummer ‘Mannen’ bezing ik wat elke vrouw meemaakt: mannen die vinden dat ze iets over je moeten zeggen. Het eerste couplet is letterlijk wat ik zag gebeuren toen ik samen met Wieger artist in residence was bij een thuislozenopvang in het Amsterdamse Westerpark. Daar stond een vrijwilliger onkruid te wieden en er kwam een man bij haar staan: ‘Nou, nou, is dat wel werk voor een vrouw?’. Het refrein is een opsomming van dat soort opmerkingen: ‘Laten we eerlijk wezen, jij kan dit toch helemaal niet aan/ Doe niet zo overdreven/ Is het weer die tijd van de maand?’.

„Het is overal, ook als je in de kroeg een halve liter bier bestelt. ‘Kun je dat wel aan wijffie?’. En in de club krijg ik te horen dat je ‘mooier bent als je lacht’. In de muziekindustrie speelt het zeker. Als een mannelijke artiest iets geks doet, is dat leuk en vrolijk. Als een vrouw iets geks doet, is het raar, doe maar gewoon. Als een vrouw bij een talkshow niet lacht, staat overal op Twitter dat ze chagrijnig is.

https://www.youtube.com/watch?v=AXpBsNxiWWo

„Hoe vaak ik niet van een of andere manager krijg te horen ‘als ik jou was, zou ik dit toch anders doen’. Die mansplaining ging best ver bij een wildplakactie die ik deed rond de single ‘Mannen’. Ik plakte in Amsterdam teksten als ‘Mannen word eens bewust’. Toen ik de route later terugfietste, waren alle posters afgescheurd. Je zag de boosheid waarmee het was gebeurd nog terug. Online waren er veel mannen die me vertelden dat het ‘wordt eens bewust’ moest zijn, met dt. Maar dat is in dit geval niet zo. Geweldig. Foutieve mansplaining.

„Ik zoek bij elk thema een uitingsvorm die past. Op de kunstacademie studeerde ik fotografie, maar toen ik me met gentrificatie van Amsterdam bezighield, kwamen we op smartlappen. Door m’n eerste ep werd ik zangeres. Voor de intersectioneel-feministische boodschap, dus dat je als vrouw via meerdere in elkaar grijpende processen wordt achtergesteld, werkt muziek ook enorm goed.

Het is eigenlijk gewoon manipulatie. Het voelt een beetje als de macht terugpakken

„Dat merkte ik voor het eerst bij de single ‘Tweede Kamer’. Mensen zingen letterlijk mee met wat ik te zeggen heb. Als ze dan ‘Tweede, tweede kamer, ik stem op een vrouw’ zingen, doen ze dat misschien nog ook. Haha, het is eigenlijk gewoon manipulatie. Het voelt een beetje als de macht terugpakken.

„Helaas heb ik niet het idee dat het beter wordt, eerder dat we teruggaan in de tijd, zoals met de abortuswet in de Verenigde Staten, een thema waarover ik zing op ‘De Vergiffenis’. Natuurlijk zijn niet alle mannen op de wereld kut. Wieger is niet het type man waarover ik zing. Maar ook hij blijft wel een man en dus gewend om vanzelfsprekend meer plek in te nemen. Dat vind ik niet eerlijk, daarom zing ik erover.”