Niemand was zo lang zo goed als Dafne Schippers

Er was sprake van een soort ‘Dafne-effect’, in de nazomer van 2015. Atletiekclubs door het hele land meldden een toestroom van jonge nieuwe leden, soms wel vijftig in een paar weken tijd.

Het kwam volgens de clubs allemaal door de prestaties van Dafne Schippers, de Nederlandse sprintster die in het Chinese Beijing goud (op de 200 meter) en zilver (op de 100 meter) won op de wereldkampioenschappen atletiek, waarmee ze een van de snelste vrouwen ter wereld werd. Op 23-jarige leeftijd werd ze de eerste Nederlandse atlete ooit die zich wereldkampioen mocht noemen.

Iets meer dan acht jaar later is het voorbij met de carrière van Schippers. Ze maakte dinsdagmiddag in een bericht op Instagram bekend op 31-jarige leeftijd per direct te stoppen met topsport. „Het is een dag waarvan elke atleet weet dat hij zal komen. Voor mij stopt de race hier.” Naar eigen zeggen kan haar lichaam niet meer de trainingen aan die nodig zijn om op het hoogste niveau te kunnen presteren, zei Schippers in een nadere verklaring. En als ze niet meer kan meedoen om de prijzen, dan hoeft het van Schippers niet meer.

Achter haar ligt een glansrijke carrière met olympisch zilver (Rio de Janeiro, 2016) en twee wereldtitels (2015 en 2017) op de 200 meter, haar specialiteit. Schippers wint ook meerdere Europese titels, en is met het brons op de meerkamp in 2013 de eerste Nederlandse vrouw die een medaille pakt op een WK. Haar winnende tijd in de WK-finale van de 200 meter in Beijing in 2015 (21,63) is nog altijd de zesde tijd ooit gelopen door een vrouw.

Wennen aan beroemdheid

Daarna groeit Schippers uit tot een nationale en internationale beroemdheid, een rol waar ze maar moeilijk aan kan wennen, zei ze een paar jaar terug in NRC. Er volgen sponsorcontracten met onder meer Porsche, Ziggo, Campina, de NS en AA Drink. Van Nike, met wie ze al een contract had, wordt ze een van de uithangborden.

Door blessures en problemen met haar rug haalt Schippers haar niveau van de periode 2015-2018 echter nooit meer, en de laatste jaren van haar carrière zijn haar prestaties minder aansprekend. Samen met een coachwissel die niet uitpakt zoals gehoopt, leidt het tot een aantal frustrerende seizoenen. Het afgelopen jaar liep ze geen enkele wedstrijd meer, maar Schippers bleef hopen op én trainen voor een terugkeer, liefst op de Olympische Spelen in Parijs – tot deze dinsdag. Wat achterblijft is een erelijst van een van de beste Nederlandse atleten ooit.

De erfenis van Schippers voor de Nederlandse atletiek is veel groter dan alleen haar prestaties

Gregory Sedoc oud-atleet

De erfenis van Schippers voor de Nederlandse atletiek is veel groter dan alleen haar prestaties, zegt Gregory Sedoc, oud-atleet en tegenwoordig atletiekcommentator voor de NOS. Volgens hem is het succes op de afgelopen WK in Boedapest, waar de Nederlandse atletiekafvaardiging met twee gouden, een zilveren en twee bronzen medailles de beste editie in de historie beleefde, mede aan haar te danken.

„Presteren zoals Dafne deed op het wereldtoneel, dat was niet voor een Nederlander weggelegd, dachten we altijd. Zij heeft laten zien waartoe we in staat zijn, en daarmee heeft ze de hele mindset in de Nederlandse atletiek veranderd”, zegt Sedoc.

Schippers heeft veel kinderen en jonge atleten geïnspireerd en het idee gegeven dat ze kunnen excelleren in onderdelen die niet typisch Nederlands zijn, zegt ook technisch directeur Vincent Kortbeek van de Atletiekunie. „De sprintafstanden zijn toch het paradepaardje van de atletiek. Dankzij haar was er heel veel aandacht voor de sport, en in die zin heeft ze ontzettend veel betekend voor de atletiekgemeenschap.”

Natuurlijk waren er ook succesvolle Nederlandse atleten voordat Schippers ten tonele kwam, zoals Fanny Blankers-Koen (vier keer olympisch goud in 1948), Ellen van Langen (olympisch kampioen op de 800 meter in 1992) of Rens Blom (wereldkampioen polsstokhoogspringen in 2005), zegt Sedoc. „Maar niemand was zo lang zo goed als zij.”

Het succes leverde haar een ongekende mate van populariteit op, zegt Jos Hermens, atletenmanager bij Global Sports Communication. „Die aanwas bij clubs, dat kwam omdat Schippers een rolmodel voor veel kinderen was. Die wilden haar zijn.” Sedoc denkt dat in Nederland nog altijd wordt onderschat hoe gróót Schippers was in de atletiekwereld op het hoogtepunt van haar roem. „Als zij naar een wedstrijd kwam, dan hingen steden vol met posters van haar. Iedereen wilde haar aanraken, met haar op de foto. Als zij belt, dan neemt Sebastian Coe (voorzitter van de wereldatletiekbond, red.) op. Ze heeft een vergelijkbare status als Michael Johnson.”

Wisselwerking

De successen van Schippers zijn het resultaat van de wisselwerking tussen haar eigen talent en de toegenomen investeringen die de Atletiekunie in de jaren ervoor had gedaan, zegt Hermens. „Er werden goede coaches en begeleiders aangetrokken, maar het was ook zo dat de atleten die met Schippers trainden haar zagen presteren en toen dachten: dat kan ik ook.” En ook coaches werden beter naarmate het niveau van Schippers verder steeg, zegt Sedoc. „Samen met haar toenmalige coach Bart Bennema liepen ze steeds weer tegen nieuwe dingen aan, omdat de lat hoger kwam te liggen. Door die aan te pakken, werd zowel Schippers als Bennema beter.”

Schippers was een van de eerste Nederlandse atleten die ervoor koos om fulltime op Papendal te gaan trainen, zegt Kortbeek. „Door haar succes kreeg dat programma ook een boost.” Wat zij heeft aangetoond, zegt de technisch directeur van de Atletiekunie, is dat gericht investeren en de focus leggen op bepaalde onderdelen medailles kan opleveren. Het is een aanpak die ook nu nog succesvol wordt toegepast op Papendal, bijvoorbeeld met de groep 400-meterlopers die daar traint.

Schippers was in de eerste jaren van haar roem een van de weinige atleten, soms zelfs de enige, die namens Nederland op het allerhoogste niveau om de prijzen meedeed. Sifan Hassan was in 2015 de eerste die zich, als je kijkt naar WK-medailles, bij het niveau van Schippers aansloot toen ze brons won op de 1.500 meter. Inmiddels zijn er meerdere atleten naar dat niveau toegegroeid, en heeft de Nederlandse atletiek in Femke Bol, die in Boedapest wereldkampioen werd op de 400 meter horden, een nieuw boegbeeld.

Sinds de WK is er volgens sommigen zelfs al sprake van een voorzichtig ‘Femke-effect’: bij enkele atletiekclubs is de interesse voor het hordenlopen toegenomen. Ook daarin is de 23-jarige Bol schatplichtig aan de 31-jarige Schippers, vindt Sedoc. „Zij heeft echt de weg geopend voor de rest. In grootsheid, in het kunnen, in het durven, in alles eigenlijk.”

Aanvulling 26 september 2023: Dit bericht is later aangevuld met een reactie van de Atletiekunie.