Nederland is koploper in het besparen op gasverbruik. Wat doen andere Europese landen?

Frankrijk

De kern van de Franse strategie is sobriété énergétique, energiesoberheid. Mens en bedrijf moeten de komende twee jaar het nationale energieverbruik met 10 procent verlagen.

Er zijn nog geen stringente maatregelen. Wel moeten bedrijven deze maand een plan presenteren hoe zij dit gaan doen. Wat de consequentie is als zij dit niet doen, is nog niet duidelijk. Ministeries publiceerden reeds plannen: van de thermostaat op maximaal 19 graden tot het vergroenen van het wagenpark.

Burgers worden aangemoedigd „kleine gestes” te doen. Premier Élisabeth Borne beloofde dat ze niet hoeven te vrezen voor rantsoeneringen. Bedrijven zullen in het geval van energiequota als eerste moeten inleveren. De minister van Ecologische Transitie Agnès Pannier-Runacher toonde zich vrijdag optimistisch en zei dat Frankrijk goed op weg is de gasvoorraad op orde te krijgen. In combinatie met kernenergie en Europese solidariteit zou dit voldoende moeten zijn om de winter door te komen. Maar, de regering bereidt ook scenario’s voor waarin wel quota worden opgelegd en in het ergste geval geplande stroomuitvallen zullen plaatsvinden.

Floor Bouma

Polen

Energiebesparing, nee, daar zet de Poolse regering voorlopig niet op in. Wel op kostenbesparing voor burgers die lijden onder de stijgende prijzen. Vier miljoen – vooral armere – huishoudens stoken kolen. Die kwamen vooral uit Rusland, maar Polen kondigde in april onmiddellijk een kolenboycot af. De prijs van steenkool voor thuiskachels dreigt te verdrievoudigen. De conservatief-nationalistische regering besloot burgers die van kolen afhankelijk zijn te subsidiëren. Het wegvallen van Russisch gas is voor Polen een minder groot probleem, maar verschillende fabrieken hebben vanwege de gasprijs aangekondigd hun productie terug te schroeven. Er dreigen tekorten aan bier, kaas, kunstmest en andere chemicaliën. Ook deze grootverbruikende producenten beloofde de regering financiële steun. Polen ligt op Europees niveau regelmatig dwars als het gaat om het reduceren van CO2-uitstoot en lijkt niet geneigd energiebesparing prioriteit te geven. Wel is er een hernieuwd initiatief mensen te helpen hun huis te isoleren. Steden waar de oppositie aan de macht is, lijken het meest geneigd tot energiebesparing, zoals het lager zetten van de thermostaat.

Emilie van Outeren

België

De Belgische regering geeft zelf graag het goede voorbeeld door in alle federale overheidsgebouwen de airco niet lager te zetten dan 27 graden, en komende winter de thermostaat van 21 naar 19 graden terug te draaien. Hetzelfde is gevraagd aan bedrijven. Per graad omlaag geldt een energiebesparing van 7 procent. Dat ga je wel voelen, viel vrijdag in Het Laatste Nieuws te lezen. Maar, zeiden experts, binnen zeven tot tien dagen is een mens eraan gewend. In bejaardentehuizen kunnen bewoners wat langer nodig hebben zich aan te passen. Maar ook zij komen met een dikke trui de winter wel door.

Ook buiten zal het op veel plaatsen wat minder warm gaan aanvoelen nu de dagen korten. Tussen zeven uur ’s avonds en zes uur ’s ochtends gaat de verlichting van monumenten en federale overheidsgebouwen uit. Op straat worden lampen gedoofd waar dat kan. Diverse gemeenten plaatsen nu in hun lantaarnpalen LED-verlichting. Ter inspiratie kregen Vlaamse gemeenten van minister Bart Somers (Open-VLD) van Binnenlands Bestuur vrijdag een gids met besparingstips voor de korte en lange termijn. De goede voorbeelden van ijverige besturen zijn legio; in Genk is de temperatuur van het zwembadwater verlaagd naar 28 graden en staat de douche een graad kouder, in Zaventem wordt de verlichting op sportvelden gedimd tot 75 procent – behalve bij wedstrijden. In Tervuren gaat de Jazzfontein voorlopig niet aan. Maar een echte ‘quick win’, staat in de gids, is verlagen van de temperatuur in ‘de vergeten ruimtes’; daar waar dataservers staan. Die worden meestal gekoeld om ze optimaal te laten werken. Dat blijkt, volgens Somers, helemaal niet nodig.

Dennis Boxhoorn

Verenigd Koninkrijk

In het Verenigd Koninkrijk gaat energie voorlopig niet op rantsoen. De nieuwe premier Liz Truss, sloot dit vorige week zelfs helemaal uit.

Zoals een BBC-verslaggever deze week zei, „gaat zelfs de tip om een trui aan te trekken om energie te besparen onze politici al te ver”.

Het VK is veel minder afhankelijk van Rusland voor gas dan veel andere Europese landen. Minister van Financiën Nadhim Zahawi zei vorige week echter dat „de realiteit is dat we naar onze energieconsumptie moeten kijken”. Concreter werd hij niet.

Huishoudens in het VK gaan er volgens het Internationaal Monetair Fonds gemiddeld 8,27 procent aan koopkracht op achteruit, het hoogste percentage van West-Europa, iets meer dan in Nederland (8,25 procent). Huizen zijn over het algemeen matig geïsoleerd en veel verwarmingen draaien op gasketels.

In Schotland en Noord-Ierland kijken de regeringen wat ze in overheidsgebouwen kunnen doen. En in het VK zijn ‘warmtebanken’ in oprichting; openbare voorzieningen waar mensen overdag terecht kunnen als ze de verwarming thuis niet kunnen betalen.

Annemarie Kas

Duitsland

Wie deze zomer in een Duits zwembad sprong, kon onaangenaam worden verrast: openbare zwembaden draaiden de verwarming naar beneden of helemaal uit. Het ministerie van Economie en Klimaat roept sinds juli op om korter te douchen, onder het motto: „Wie energie spaart, versterkt de onafhankelijkheid van Duitsland”.

Minder warm water betekent in de eerste plaats minder gasverbruik: in Duitsland wordt gevreesd voor lege gasopslag en een stilvallende industrie. Maar ook op stroom wordt bezuinigd. Warenhuisketen Galeria en elektronicamarkt Saturn zetten hun roltrappen stil. Openbare gebouwen mogen niet warmer dan 19 graden worden verwarmd. Etalageverlichting blijft uit. Bondspresident Frank-Walter Steinmeier kondigde aan zijn slot Bellevue alleen nog maar bij speciale gelegenheden te verlichten.

Volgens de onlangs aangepaste energiewet mogen privézwembaden deze winter niet verwarmd worden. Sauna’s – ook openbare – moeten deze winter uitblijven, zoals de chef van het Duitse netbeheer, Klaus Müller voorstelt. „Op recreatiegebied doen alsof er niets aan de hand is”, aldus Müller, zou „grof onsolidair” zijn.

Maandag werd bekend dat twee kerncentrales in het zuiden, die met die in Nedersaksen eind december hadden moeten worden uitgeschakeld, tot half april aan het stroomnet blijven.

De maatregelen leiden tot politieke spanningen. De gemeente Bitterfeld-Wolfen in Saksen-Anhalt, kondigde aan het lokale zwembad te sluiten. Een regionale politicus van het rechts-populistische AfD riep op om daartegen te protesteren; de schattingen van de opkomst variëren tussen de 800 en 2.000 mensen. Vervolgens nam de gemeenteraad een resolutie aan die werd voorgesteld door de AfD, tegen de hoge stroomprijzen: Duitsland moet de sancties tegen Rusland opheffen, en niet langer wapens aan Oekraïne leveren.

Verscheidene gemeentes uit Saksen-Anhalt ondertekenden deze week een brief aan minister Robert Habeck van Economie, waarin ze snelle hulp eisen voor de hoge energieprijzen en hun zorg uiten over sociale onrust in de gemeentes.

Nynke van Verschuer