Harnoncourt en Leonhardt wonnen het publiek voor barokmuziek op historische instrumenten

Vorige week stierven vlak achter elkaar twee oudemuziekgrootheden: de bevriende violisten Alice Hoffelner-Harnoncourt en Marie Leonhardt-Amsler.

Beiden richtten met hun man, dirigenten en pioniers in de ‘historisch geïnformeerde muziekpraktijk’ Nikolaus Harnoncourt (1929 – 2016) en Gustav Leonhardt (1928 – 2012), toonaangevende oudemuziekensembles op; respectievelijk het Nederlandse Leonhardt Consort en het Oostenrijkse Concentus Musicus Wien. Alice Harnoncourt en Marie Leonhardt waren jaren concertmeester van hun ensemble, en wisten beiden publiek te winnen voor de uitvoering van barokmuziek op historische instrumenten. Samenwerkend verkregen ze onder andere bekendheid met de eerste integrale opname van Bachs kerkelijke cantates op oude instrumenten.

Alice Hoffelner werd geboren in Wenen in 1930. Ze was 23 toen zij met haar man Nikolaus Harnoncourt (toen 25) het ensemble oprichtte waarvan zij de bedrijfsvoering op zich nam en waarin ze tot haar pensioen in 2015 op 85-jarige leeftijd bleef spelen.

Idealistische begintijd

Marie Amsler werd geboren in Lausanne, Zwitserland in 1928. Ze ontmoette klavecinist Gustav Leonhardt tijdens een studiejaar in Basel. De Leonhardts ontmoetten de Harnoncourts tijdens hun vervolgstudie in Wenen, waar ze begin jaren 50 enkele jaren bleven wonen voor ze naar Nederland verhuisden. De koppels zijn altijd bevriend gebleven.

Naast concertmeester in Leonhardt Consort was Marie Leonhardt vanaf de oprichting in 1969 ook eerste violist in Musica Antiqua Amsterdam van Ton Koopman en gaf ze een tijd les aan het conservatorium van Rotterdam. In 1985 richtte ze met onder anderen Andrew Manze en Richard Egarr het Ensemble Baroque de Mateus op.

Barokvioliste en musicologe Mimi Mitchell memoreerde in NRC dat Marie Leonhardt in de idealistische begintijd van de historische uitvoeringsherleving viool moest spelen zonder kinhouder, wat ze hetzelfde vond als ‘klavecimbel spelen zonder stoel’. Ook al kreeg de oudemuziekbeweging met de jaren steeds realistischer en vastere grond onder de voeten, zelfs halverwege de jaren 90 klaagde Marie Leonhardt volgens NRC nog over de weerzin bij haar moderne vioolcollega’s als een leerling iets wilde weten over de barokviool.

Alice Hoffelner-Harnoncourt werd 91. Marie Leonhardt-Amsler werd 93.

Musica Antiqua Amsterdam o.l.v. Gustav Leonhardt met Maria Leonhardt op eerste viool.

Bachs concert voor viool en hobo door Concentus Musicus Wien met op viool Alice Harnoncourt.