Musea hebben geen reserves meer en vrezen hoge energiekosten

Geurtz is aanmerkelijk somberder als het gaat over de energieprijzen. Het museum heeft ook een werkplaats voor glasblazen – en dat gaat gepaard met veel hitte en dus energie. „We kunnen niet bezuinigen door de oven een paar graden lager te zetten.” De elektriciteitskosten zijn sinds het nieuwe contract in juli al met 250 procent gestegen, de gasprijs – de ovens zijn veelal gestookt op gas – staat nog vast tot januari. „Je hoort om je heen over een verveelvoudiging van de gasprijzen. Daar is niet meer op te plannen. Het is mogelijk dat we de activiteiten in de werkplaats moeten staken. Ook omdat de basismaterialen voor glas – zand, kalk en soda – gigantisch in prijs zijn gestegen.”

Het Glasmuseum heeft voor dit jaar nog een sluitende begroting maar verwacht dat volgend jaar niet te redden. „We hadden ook voor corona niet voldoende over om te investeren in waar we heen willen met het museum. Er zijn geen reserves.”

Stedelijk Museum Schiedam

Het Stedelijk Museum Schiedam had eigenlijk mazzel, het was bijna de hele periode van de lockdowns dicht voor renovatie. „We hoefden de gemeente geen huur te betalen voor de periode dat we dicht waren, dat was heel erg fijn”, zegt directeur Anne de Haij. En sinds de feestelijke heropening in mei gaat het ook goed met de bezoekersaantallen.

Lees ook: Waarom de social design van Studio Drift hypocriet is

„Het was spannend, we hebben flink geïnvesteerd in het nieuwe interieur, waar we jaren voor gespaard hebben. Maar door het heropeningseffect én de succesvolle tentoonstelling van Zoro Feigl hebben we dit jaar ruim 8 procent meer bezoekers dan in dezelfde periode in het topjaar 2019.” Het museum ging na de heropening optimistisch de toekomst tegemoet, met ook kostbare nieuwe tentoonstellingen op de agenda.

En nu is er de energiecrisis. Het energiecontract loopt via de gemeente Schiedam. „Voor de zomer zei de gemeente dat het huidige contract zou doorlopen tot 2025.” Maar inmiddels heeft het museum bericht gekregen dat de tarieven verviervoudigen. „Ik verwacht niet dat ik volgend jaar een kloppende begroting heb. Dat heeft niet alleen met stijgende energielasten te maken. Als onze huurbaas, de gemeente bijvoorbeeld de huur conform de cpi-index verhoogt, hebben we ook een groot probleem.”

Het is al langer een punt dat de subsidie niet met dezelfde index wordt verhoogd als de huur. „Als dit doorgaat, met de gestegen energieprijzen en de huurverhoging, kan ik de deuren bij wijze van spreken sluiten.” De Haij kan ook nauwelijks bezuinigen. „Als ik de ticketprijs met 1 euro verhoog, dekt dat bij lange na niet de stijging van de energielasten”. En de personeelsbezetting ís al erg krap, zegt ze, „daar wil ik, juist in deze tijd, echt niet aan tornen”.

Kunstmuseum Den Haag

Het Kunstmuseum Den Haag is een van de vier grote kunstmusea van Nederland. „En maar één van die musea is een Rijksmuseum”, zegt directeur Benno Tempel. „Die denkfout zie je vaak: men beseft onvoldoende dat verreweg de meeste musea hun subsidie vooral van de gemeente krijgen. Dat leidt tot allerlei problemen. De overheid kwam bijvoorbeeld met een fantastisch plan om de coronaschade te vergoeden, maar was de gemeentelijke musea daarin totaal vergeten. Dat is later wel gecorrigeerd, maar toch. Die gemeentelijke musea zijn ongelooflijk belangrijk in de culturele infrastructuur, ook voor bijvoorbeeld het toerisme en het imago van gemeenten.”

Voor het Kunstmuseum is het wegvallen van de publieksinkomsten gedeeltelijk gecompenseerd. Daar is Tempel niet ontevreden over. Zorgen heeft hij over het wegblijven van het publiek. „Wij zitten op 70 procent van 2019. Dat effect van de pandemie zie je wereldwijd.” Voor het plannen en maken van nieuwe exposities is het lastig dat het internationale bruikleenverkeer is stilgevallen door het voortdurend uitstellen en afgelasten van tentoonstellingen. „Dat kaartenhuis is ingestort.” Ook houdt het museum rekening met een nieuwe coronagolf. „Maar we plannen wel nieuwe exposities, anders blijf je uitstellen.”

Directeur Tempel verwacht dat de energieprijzen minimaal verdubbelen. „Ik denk dat we volgend jaar in de rode cijfers komen, dit jaar gaat het erom spannen.” Anders dan veel musea is het Kunstmusea nog niet door zijn reserves heen. „In veel gemeenten mogen musea nauwelijks eigen vermogen aanhouden. Maar onze accountant heeft de gemeente Den Haag ervan overtuigd dat het goed is om een gezond eigen vermogen te hebben, terwijl dat bij veel andere musea onverantwoord laag is.”