Met Bankman-Fried achter de tralies komt de hele cryptosector in het vizier van de autoriteiten

Het was dinsdag bloedheet in de rechtszaal in Nassau op de Bahama’s, waar Sam Bankman-Fried voor de rechter moest verschijnen. De gewezen topman en oprichter van de omgevallen cryptobeurs FTX, die maandag op de eilandengroep was gearresteerd, had juist op deze dag een pak aangetrokken – terwijl hij anders altijd in het openbaar verschijnt in een slonzig T-shirt.

Het staat in een verslag van persbureau Reuters over een sessie van zes uur lang waarin Bankman-Frieds advocaten er niet in slaagden hem op borgtocht vrij te krijgen. De rechter, die volgens het verslag meermaals de achternaam van „Samuel” vergat, was gevoelig voor het argument van de openbaar aanklager dat Bankman-Fried zou proberen te vluchten.

Tijdens de zitting had de verdediging voorgesteld dat Bankman-Fried 250.000 dollar, omgerekend zo’n 235.000 euro, in cash zou betalen als borg. En hij zou een enkelband dragen. Het mocht niet baten: ‘SBF’ blijft achter de tralies op de eilandengroep, waar het hoofdkantoor van FTX was gevestigd en waar Bankman-Fried meerdere appartementen bezat. In februari buigt de rechter zich over mogelijke uitlevering van Bankman-Fried aan de Verenigde Staten.

Met de arrestatie van Bankman-Fried maandag begon een week vol klappen voor de dertigjarige miljardair: op persoonlijk vlak, voor FTX (nu gerund door specialist in herstructureringen John Ray III), en voor de crypto-industrie in den brede.

De onrust rond FTX begon vorige maand. Op 2 november bleek uit berichtgeving van crypto-nieuwssite Coindesk dat FTX zeer nauw verbonden was met Alameda, een handelshuis opgericht door onder anderen Bankman-Fried. Bankman-Fried zou via een ingebouwd systeem rond de 10 miljard dollar hebben doorgesluisd naar Alameda. Klanten probeerden massaal hun geld van FTX te halen, maar het bedrijf ontbeerde de liquiditeit om uitbetalingen te kunnen verrichten. Binance, een concurrent van FTX, zei te overwegen FTX te kopen om gebruikers te beschermen, maar zag daarvan af.Op 11 november vroeg Bankman-Fried het faillissement van FTX aan.

Wat was hier gebeurd? Bankman-Fried ontkende, in de weken tussen faillissement en arrestatie, dat sprake was geweest van kwade wil. „Ik heb nooit geprobeerd fraude te plegen”, zei hij op 1 december tijdens een conferentie van The New York Times. Bankman-Fried benadrukte dat hij weliswaar fouten had gemaakt, maar zei dat hij dit niet opzettelijk had gedaan. „Ik had een plicht en die heb ik verzaakt. Maar ik heb geen fraude gepleegd.” Op de vraag of hij bewust verschillende geldstromen met elkaar heeft vermengd, reageerde hij ontkennend. „We hebben wel risico’s onderschat.”

Aanklacht van fraude

De Amerikaanse autoriteiten zien dit heel anders, bleek afgelopen dinsdag. Het Amerikaanse openbaar ministerie en de Amerikaanse financiële markttoezichthouders SEC en CFTC beschuldigden hem alle drie van fraude. Hij zou geld van klanten bij FTX op oneigenlijke wijze voor Alameda hebben gebruikt en investeerders en klanten hebben misleid over de financiële gezondheid van FTX en Alameda. Ook zou hij de opbrengsten hebben witgewassen en zou hij Amerikaanse wetten rond campagnefinanciering hebben overtreden. Openbaar aanklager Damian Williams in New York zei dinsdag dat Bankman-Fried illegale campagnedonaties heeft gedaan aan zowel Democraten als Republikeinen, met „gestolen geld van klanten”. Hij sprak van „één van de grootste fraudezaken in de Amerikaanse geschiedenis”.

Politici van beide partijen zitten nu nogal in hun maag met de van Bankman-Fried afkomstige, en dus besmette, donaties, zo berichtte persbureau AP deze week. Sommigen zeggen de gelden nu door te storten naar goede doelen. Als ze dat inderdaad doen, belanden Bankman-Frieds cryptodollars binnenkort op onverwachte plekken: voedselbanken in Californië, de organisatie Planned Parenthood die veilige abortus nastreeft, en Storyknife, een oord in Alaska waar vrouwelijke schrijvers zich kunnen terugtrekken.

Lees ook dit profiel van Changpeng Zhao: De belangrijkste man in crypto

Intussen bleek deze week dat de onrust in de cryptowereld niet zomaar is gaan liggen. Klanten van Binance, de concurrent van FTX, trokken zo’n 1 miljard dollar terug uit de cryptobeurs. In een Twitter-gesprek voelde eigenaar en oprichter Changpeng Zhao – of ‘CZ’, zoals hij bekendstaat – zich gedwongen klanten en investeerders gerust te stellen over de opgenomen bedragen, zo berichtte zakenkrant Financial Times. Binance is financieel gezond, zo verzekerde Zhao. Dat er geld was teruggetrokken uit Binance was slechts een logische reactie op de arrestatie van Bankman-Fried, zo schreef Zhao („menselijk gedrag”, in zijn woorden).

Zhao ging, al dan niet bewust, niet in op het bericht van persbureau Reuters dat de Amerikaanse autoriteiten nu óók Binance in het vizier hebben. Er zouden aanwijzingen zijn dat er geld is witgewassen.

Wetgeving tegen witwassen

Autoriteiten in zowel de Verenigde Staten als Europa verliezen duidelijk hun geduld met de cryptowereld. Tijdens een hoorzitting in de Amerikaanse Senaat kondigde de Democratische senator Elizabeth Warren wetsvoorstellen aan tegen het gebruik van cryptovaluta bij witwassen. De voorstellen worden mede ingediend door Republikein Roger Marshall. „Crypto is het favoriete middel geworden voor terroristen, cyberbendes die losgeld eisen, drugsdealers en kwaadaardige landen die geld willen witwassen”, aldus Warren tijdens de hoorzitting, geciteerd door AP.

De voorzitter van de Duitse financiële waakhond BaFin, Mark Branson, pleitte enkele uren na de Amerikaanse aanklachten tegen Bankman-Fried voor versnelde wereldwijde regelgeving voor de goeddeels ongereguleerde cryptowereld. Het idee om de sector „te laten groeien als een speeltuin voor volwassenen” is de verkeerde aanpak gebleken, zei Branson. „We hebben de wereld van zelfregulering nu gezien. Het gaat niet werken.” Nu is het moment voor „serieuze regelgeving”, aldus de BaFin-chef.

Begin dit jaar trok een belangrijk internationaal toezichtsorgaan, de Financial Stability Board (FSB), ook aan de bel over cryptobeleggingen. De cryptowereld raakt steeds meer vervlochten met het ‘traditionele’ financiële systeem. Banken beleggen bijvoorbeeld in cryptovaluta of daarvan afgeleide financiële producten. De risico’s voor de financiële stabiliteit kunnen daardoor „snel escaleren”, aldus de in Bazel gevestigde FSB, een gremium dat wordt voorgezeten door Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank.

Eind juni werden de lidstaten van de Europese Unie het eens over nieuwe regels voor het beschermen van beleggers in cryptoproducten, ook wel de Markets in Crypto Assets Regulation (MiCA). Christine Lagarde, de president van de Europese Centrale Bank, noemde dit donderdag tijdens een persconferentie „niet genoeg”, al zei ze wel te hopen dat deze EU-wetgeving „anderen op de wereld zal inspireren om zo’n raamwerk te ontwikkelen”.