Zijn de lang voortslepende rechtszaken tussen Rusland en de aandeelhouders van de oliemaatschappij Yukos in Nederland dan eindelijk voorbij? Sinds het bankroet van de oliemaatschappij van oligarch Mikhail Chodorkovski in 2005 zijn in Nederland talloze rechtszaken gevoerd. Dinsdag besloot het Gerechtshof in Amsterdam dat Rusland drie voormalige aandeelhouders een schadevergoeding van 50 miljard dollar moet betalen, zoals in 2014 door het Permanent Hof van Arbitrage in Den Haag is besloten.
Het Amsterdamse gerechtshof heeft de laatste Russische bezwaren verworpen, nadat de zaak was terugverwezen door de Hoge Raad. In 2021 verwierp de Hoge Raad bij een cassatie die door Rusland was aangespannen alle bezwaren, behalve één. In een laatste poging beschuldigde Moskou toen de voormalige aandeelhouders van fraude tijdens de arbitrage.
Het Gerechtshof Amsterdam verwerpt in de uitspraak van dinsdag deze beschuldiging, omdat ze te laat zou zijn gedaan. Ook stelt het Hof dat zelfs als de documenten waarop Rusland zich beroept eerder in de procedure waren ingebracht, de arbiters in 2014 niet tot een andere beslissing zouden zijn gekomen.
Lees ook Uitspraak Hoge Raad in Yukos-zaak is een pyrrusoverwinning voor Rusland
Politiek rivaal
De drie aandeelhouders van Yukos – Veteran Petroleum, Yukos Universal en Hulley Enterprises – begonnen de arbitrageprocedure, nadat Yukos in 2005 bankroet was gegaan als gevolg van torenhoge belastingsaanslagen en vervolgens werd genationaliseerd. Zij beweren sindsdien dat de oliemaatschappij om politieke redenen die aanslagen opgelegd kreeg met als doel de oliemaatschappij van de destijds rijkste man van Rusland failliet te krijgen.
Topman Chodorkovski gold in die periode als politiek rivaal van Vladimir Poetin. Chodorkovsky werd in 2003 opgepakt en zat tien jaar in een Siberisch strafkamp op beschuldigingen van fraude en belastingontduiking. De meeste bezittingen van Yukos kwamen na de onteigening in handen van de Russische staatsoliemaatschappij Rosneft.
Het is de vraag of de aandeelhouders die 50 miljard snel zullen ontvangen. Eerder heeft Rusland gezegd zich niet gebonden te achten aan de arbitrage-uitspraak. In een verklaring stelt bestuursvoorzitter Tim Osborne van GML, het bedrijf dat de drie meerderheidsaandeelhouders vertegenwoordigt, dat zij zich nu volledig zullen richten „op de lopende procedures om beslag te leggen op Russische staatseigendommen in Nederland, Engeland en Amerika, en we sluiten niet uit dat we ook in andere landen beslagleggingsprocedures zullen starten”.
Deze maand boekten ze daarbij al een eerste succes, nadat de Britse rechter een claim toewees op een stuk land in de dure Londense wijk Kensington, dat de Russische overheid in 2006 voor 8 miljoen pond had gekocht. Chodorkovski, die tegenwoordig in Londen woont, is zelf geen partij bij deze rechtszaken.
