Mama zit vandaag op de A12

Afgelopen donderdagochtend 26 januari gaat om zeven uur ’s ochtends de bel. Ik ben net wakker, nog niet aangekleed, als ik door de intercom hoor dat het de politie is. De twee trappen naar de voordeur loop ik af in een roes van adrenaline – mijn man Sieger is een paar dagen weg, ik ben ervan overtuigd dat de agenten me zullen gaan vertellen dat hij een ongeluk heeft gehad. Mijn dochters van 7 en 4 volgen me naar beneden. Buiten zijn de straatlantarens aan, het is nog donker. De uniformen van de twee agenten vormen een vreemd contrast met onze pyjama’s. De agenten vertellen dat ze voor Sieger komen. „Die is er niet”, antwoord ik, waarop mijn oudste dochter aanvult: „Hij is een paar dagen weg, met onze tante.” Als ik vraag waarom de agenten naar Sieger op zoek zijn, zeggen ze dat ze een arrestatiebevel voor hem hebben. Ze willen niet zeggen waarvoor.

Na een kort moment van overleg door de portofoon tonen ze me een ondertekende brief – een huiszoekingsbevel. „We willen zeker weten dat uw man toch niet binnen is.” Ik vraag nog of dat echt nodig is – het idee dat ik zelfs mijn kind zou hebben geïnstrueerd om te liegen moet hun toch ook wat vergezocht voorkomen – maar het volgende moment zit ik met mijn kinderen in hun slaapkamer terwijl twee agenten door het huis lopen om te kijken of Sieger zich misschien toch niet ergens achter een gordijntje heeft verstopt.

De agenten vertrekken, mijn oudste dochter begint te huilen. Voor haar is de politie eenduidig. De Paw Patrol, maar dan net iets minder schattig. Aan mij de taak twee overtuigingen samen te knopen – haar duidelijk maken dat haar vader niet iets verschrikkelijks heeft gedaan, terwijl ik tegelijkertijd haar vertrouwen intact laat dat de politie er is om haar te beschermen. Uiteindelijk breng ik haar naar school en licht kort haar meester in. Pas dan merk ik hoe in de war ik zelf ben.

Het blijkt te gaan over enkele Twitterberichten waarin Sieger had opgeroepen naar de Extinction Rebellion-demonstratie tegen fossiele subsidies op de A12 in Den Haag te komen. Er zijn zes anderen op dezelfde wijze van hun bed gelicht en gearresteerd, voor opruiing. ‘Je mag dan ook geen snelweg blokkeren’, is het argument, waarop mijn antwoord is dat een vreedzaam protest op een inhoudelijk relevante locatie echt iets anders is dan zomaar in je eentje knooppunt Barneveld-Hoevelaken op rennen.

Schurende vraag

Maar zelfs los van deze discussie: de keuze van het OM om zulk grof geschut in te zetten, om bereid te zijn geweldloze klimaatactivisten voor de ogen van hun kinderen te arresteren alsof het om een vuurwapengevaarlijke bende gaat, vanwege een paar Twitterberichten, maakt me bang. En niet op de manier waarop zij dat volgens mij graag hadden gezien.

Het maakt mijn klimaatangst nog indringender. Want ik zit ook op die snelweg. Niet omdat ik dat graag doe, sterker nog: als gezagsgetrouw en nogal verlegen type kostte het me een tijd om die stap te zetten. Lang dacht ik dat ik mijn klimaatzorgen wel op een andere manier vorm kon geven, manieren die beter bij me pasten, vond ik: via mijn werk, via petities, via klimaatmarsen, via Vinted en vegan bitterballen. Maar hoe goedbedoeld al deze manieren ook zijn: het effect is te gering, het probleem te groot en de tijd dringt.

Eindelijk genezen van valse zoethoudertjes als ‘een beter milieu begint bij jezelf’ en het berekenen van mijn ecologische voetafdruk, wil ik nu de aandacht richten op degenen die daadwerkelijk in staat zijn de wereld rechtvaardiger te maken. Er is systeemverandering nodig. En daarom voelt die demonstratie als het onvermijdelijke puntje van de trechter – ergens gaan zitten, een lijfelijk protest, altijd geweldloos, kwetsbaar en krachtig tegelijk.

Mensen vragen soms aan mij of ik een klimaatdepressie heb – de vraag is goedbedoeld, maar ergens schuurt het. Alsof het erkennen van een klimaatdepressie gelijkstaat aan toegeven dat je zweetvoeten hebt, iets wat vooral vervelend is voor jezelf. Terwijl ik met dit onderwerp simpelweg doe wat mensen bij de dokter of de accountant of op scholen volstrekt normaal vinden: de wetenschap geloven.

En daarom raakt de opstelling van het OM me. Ik begrijp dat deze vorm van demonstreren voor dilemma’s kan zorgen, ik begrijp ook dat demonstranten die op de weg zitten uiteindelijk gearresteerd worden voor een overtreding. Maar het voelt alsof de overheid recht tegenover burgers gaat staan, en met intimiderend gedrag hoopt dat een hoofdpijndossier verdwijnt. Maar 1. de bezorgdheid verdwijnt niet. En 2. wíj zijn niet het hoofdpijndossier.

Grijs gebied

In mijn uitleg aan mijn oudste dochter betreed ik grijs gebied, het verschil tussen legaal en legitiem: de politie heeft gelijk, terwijl je óók dat gelijk mag bevragen. Hoe moet ik haar anders uitleggen dat een gezonde lucht, gezond water en een gezonde aarde, de elementen die voor ieder waardevol zijn, minder zwaar wegen dan de financiële belangen van een heel klein groepje? Dat een bedrijf dat zijn omgeving letterlijk dodelijk ziek maakt, vrijuit zijn gang kan gaan, terwijl de activist die ons daarop wijst wordt opgepakt?

Een week nadat de politie bij ons op de stoep stond, werd er weer in alle vroegte aangebeld. Mijn oudste dochter verstijfde en zei: „Niet weer de politie, toch?” Op de stoep stond een vriendin. Ze droeg een pet en een zware lange jas en zei: „Stop! Ik ben de pannenkoekenpolitie, en ik heb een dringend opvrolijkbevel bij me.” Ze zette onze huiskamer af met zelfgemaakt lint en verklaarde het tot opvrolijkgebied, waarna ze een grote stapel pannenkoeken op tafel toverde. Mijn dochters mochten na afloop de pannenkoekenpolitiepet hebben. Ze hebben hem opgezet bij hun grootste teddybeer, die hen naar eigen zeggen nu beschermt tegen nachtmerries.

Dit weekend is er weer een XR-demonstratie, waar ook ik weer bij zal zijn. Mijn oudste dochter gaat mee naar de supportdemonstratie. Ik wil niks verbergen en ik wil alles uitleggen. Later zal ik hun vertellen dat we dit deden om hen te beschermen. Ik hoop dat ik dan hetzelfde over hun overheid kan zeggen.

Illustraties Renske de Greef