Leuk, zo’n webcam op een kuiken. Tot-ie wordt opgegeten

„Nou ja! Ik zie de twee zeearenden nú op het nest gaan zitten! Ik zie het live!” Saskia Hausel, persvoorlichter van Vogelbescherming Nederland, juicht bijna aan de telefoon. Ze was net aan het vertellen dat het vorig jaar tijdens Beleef de Lente zo’n drama was met die andere grote vogel, de visarend. Dat mannetje zat na de trek op zijn vertrouwde nest in de Biesbosch te wachten op de komst van zijn vrouwtje, maar zij kwam niet meer terug. Vermoedelijk overleden. Uiteindelijk wisten twee brutale Canadese ganzen het nest in te pikken. De visarend probeerde ze eindeloos weg te jagen met spectaculaire duikvluchten, maar tevergeefs. De visarend verdween uiteindelijk uit beeld. Honderdduizenden mensen zagen op de webcam hoe de Canadese ganzen twee eieren produceerden; die echter nooit uitkwamen, dankzij het nachtelijk bezoek van een boommarter. „Karma”, was een van de vele reacties op de chat van beleefdelente.nl.

Voor het achttiende jaar op rij laat de Vogelbescherming, met hulp van tachtig vrijwilligers, mensen via webcams thuis meekijken met het broedproces van talloze vogels. Bij vogels die hun nest in een boom maken zijn dat buitencamera’s, vogels die nestelen in een nestkast kun je zowel binnen als buiten het kastje bekijken. De camera’s worden opgehangen ruim vóór het broedseizoen begint, om maar niets te verstoren, en alleen bij vogels die geen last hebben van zo’n camera. Het filmen gaat door tot de laatste jongen zijn uitgevlogen.

Afgelopen zondag gingen de eerste camera’s aan – live tijdens de uitzending van Radio 1-programma Vroege Vogels. Direct liep het storm: de website raakte zo overbelast dat hij er tijdelijk uit lag. Alleen al die eerste dag namen ruim 115.000 mensen een kijkje.

Foto’s: Albert Westerhuis, Vogelbescherming Nederland

Emoties in de chat

De webcams geven een inkijkje in het broedseizoen, van paren, het leggen van eieren, het broeden, het uitkomen van de eieren, het voeren van de jongen en uiteindelijk het uitvliegen. Dat klinkt allemaal prachtig en lieflijk, maar het kan soms ook gruwelijk misgaan. Zo was vorig jaar te zien hoe de slechtvalk die boven in het Rijksmuseum broedde haar – gebarsten – eieren opat. Het komt ook voor dat jonge vogeltjes sneuvelen, door weersomstandigheden, voedseltekort of door bezoek van een boommarter, ekster of meeuw.

In dat soort situaties kunnen de emoties hoog oplaaien, blijkt op de chat van beleefdelente.nl. Een deel van de kijkers vindt dat moet worden ingegrepen als vogels dreigen te sterven. Maar daar beginnen ze bij Vogelbescherming niet aan: de natuur moet het toch echt zelf doen.

En ja, die natuur is soms hard. Zoals toen een buizerd vorig voorjaar twee van de drie scholeksterkuikentjes verorberde, waarna nummer drie eenzaam achterbleef – al was deze zo slim zich daarna alleen nog maar ’s nachts te vertonen, onzichtbaar voor de roofvogel, waardoor het toch overleefde. Dat maar liefst drie ooievaarsjongen in een fraai hoog nest in Friesland door het koude en natte voorjaar uiteindelijk het loodje legden vonden veel kijkers moeilijk om te zien.

Maar het gaat ook vaak goed. Zo zagen de fans vorig jaar hoe de twee overgebleven ooievaarsjongen wekenlang hun vleugelslagen stonden te oefenen op het nest: steeds krachtiger werden de slagen, steeds hoger hun sprongen. Ineens leken ze ergens van te schrikken en vlogen ze allebei weg – zonder problemen. Ook de twee zeearendjongen, die in vier maanden van schattige donsballetjes uitgroeiden tot gigantische roofvogels, spraken tot de verbeelding. Eveneens een feest waren zes poezelige kerkuiltjes: kijkers spraken van een „donsexplosie” en „suikerspinnenclub”.

Wat is de belangrijkste reden voor de Vogelbescherming om dit intensieve project elk jaar te organiseren? „We hopen dat mensen door vogels te zien en te begrijpen, meer enthousiast raken over de vogels om hen heen”, zegt Louis van Oort, coördinator van Beleef de Lente. „Waardoor er ook meer draagvlak ontstaat voor vogels. En dus om ze te beschermen. Want dat blijft in Nederland hard nodig.”

De webcams zijn volgens hem „in wezen een natuurlijke opvolging van de mooie plaatjesalbums van Jac. P. Thijsse, waar wij natuurlijk enorm schatplichtig aan zijn”. Deze beroemde onderwijzer en natuurbeschermer (1865-1945) bereikte met zijn natuureducatie een groot publiek en stond aan de wieg van de vereniging Natuurmonumenten. Van Oort: „Daarna werden boeken ingehaald door foto’s en filmpjes, en nu doen we het via streaming.”

Foto’s: Vogelbescherming Nederland

Vijver en weiland

Behalve de webcams die op één specifieke vogel zijn gericht, is er sinds enkele jaren ook een camera geplaatst bij een bosvijver op de Veluwezoom, waar met een beetje geluk naast typische bosvogels als spechten, gaaien, mezen en roodborstjes ook appel- of goudvinken kunnen neerstrijken. En, nu voor het derde jaar: een camera bij een zogeheten ‘plas-dras’-locatie: een nat weiland in de Eempolder waar de kijker kan genieten van weidevogels als wulpen, grutto’s, tureluurs, kieviten en scholeksters. Louis van Oort: „Dat is een mobiele camera, hij staat op een soort aanhanger waardoor hij makkelijk verplaatst kan worden. Vorig voorjaar kon er worden meegekeken in maar liefst drie verschillende nesten: eerst de kievit, toen de scholekster en daarna nog de grutto. Als het ene nest klaar is, rijden we hem naar het volgende nest. Dat werkt fantastisch.”

In totaal hangen er 24 camera’s, en niet elk jaar bij exact dezelfde vogels – zo ontbreekt dit jaar de gierzwaluw. „Dat heeft te maken met de afwisseling die we er ieder jaar in proberen te houden”, zegt Van Oort. „Er is een aantal eeuwige klassiekers – steenuil, slechtvalk, ooievaar – die onontkoombaar zijn, en daarnaast wisselen we het af.” Uilen en roofvogels doen het altijd erg goed, legt hij uit, „maar we willen ook andere verhalen vertellen en laten zien. Dan is het leuk om te zien dat ook de vijver, de koolmees en de boerenlandvogels in de top-10 van meest bekeken filmpjes staan.”

De webcams hangen dit jaar in en bij kasten en nesten van de merel, koolmees, ooievaar, de zee- én de visarend, de slechtvalk (tweemaal, waaronder die in het Rijksmuseum) en drie soorten uilen: de kerkuil, bosuil en het steenuiltje. Ook komen er in maart nog twee en misschien wel drie verrassingen aan, zegt hij. „Daar zit in ieder geval een soort bij die we nog nooit broedend voor de camera’s hebben gehad in Beleef de Lente.”

Door en door verwend

Het schattigheidsgehalte is een niet te onderschatten factor als het gaat om de kijkcijfers bij Beleef de Lente, dat vorig jaar in totaal ruim 1,2 miljoen unieke bezoekers trok. Het kleine steenuiltje was vorig jaar de best bekeken soort; gevolgd door de zeearend en de ooievaars. Ook de bosuil was een kijkcijferhit, vertelt Saskia Hausel van de Vogelbescherming: „Die legde maar één ei. Het gevolg was dat dat ene jong door en door verwend werd. Op het laatst zag je de muizen opgestapeld naast hem liggen”, lacht ze. Toen het jong een week voor het uitvliegen werd geringd bleek hij 399 gram te wegen: een stuk zwaarder dan normaal. Een dikke, verwende baby-uil: de kijkers vonden het prachtig.

Er zijn mensen die hun laptop de hele dag op Beleef de Lente hebben staan, vertelt Van Oort. Waarbij de bosvijver heel populair is, vermoedelijk vanwege het rustgevende beeld van een feeëriek watertje omgeven door groen, met af en toe een badderende vogel. Voor wie niet urenlang per dag naar een scherm kan of wil kijken zijn er per vogel filmpjes met de hoogtepunten: samenvattingen van de mooiste of meest bijzondere momenten. Van gevechten om de nestplek, paren, eieren leggen, voeren van de jongen tot uitvliegen: in een paar minuten wordt zo de grootste leek nog een kenner.

Lees ook Een tocht langs ooievaarsnesten: net zo lang loeren tot je de kopjes ziet

Delen Mail de redactie