N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Airconditioning Het aantal huizen met geïnstalleerde airconditioning is in Nederland de laatste jaren flink toegenomen. Door het apparaat ook voor verwarming te gebruiken, bespaar je gas.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/07/data88434488-37a437.jpg)
Foto Simon Lenskens
Met de zon op het zuiden wordt het bij Frank Markus al snel warm in zijn appartement in Almere Haven. Hij woont er sinds begin dit jaar. Bij de verbouwing heeft de 53-jarige gebouwenbeheerder voor 15.000 euro airconditioning laten plaatsen in zijn woonkamer, twee slaapkamers en „computerkamertje”. Markus: „Met een airco slaap ik lekkerder.”
Het aantal ‘geïnstalleerde’ airco’s – anders dan de losse airco die je koopt bij een elektronicazaak – bij mensen thuis is de afgelopen jaren snel toegenomen, ziet NVKL, de branchevereniging voor bedrijven in de koeltechniek en klimaatbeheersing. Sinds 2016 worden de cijfers bijgehouden. Het aantal huishoudens dat toen een airco aanschafte was 75.000. Twee jaar later liep dat aantal op tot 98.000. Tijdens het eerste jaar van corona, 2020, lieten 200.000 huishoudens een airconditioner installeren. Een jaar later nam dat aantal met 30 procent toe tot 260.000.
De brancheorganisatie ziet voor dit jaar wel weer een afname van 10 procent, tot 235.000 nieuw aangeschafte airconditioners. De woordvoerder: „Begin dit jaar is het niet extreem heet geweest. Mensen denken dan minder snel aan verkoeling. Bovendien hebben we ook hier het welbekende chipprobleem. Er zijn veel leveringsproblemen vanuit de fabrieken voor airco’s.”
Gebrek aan installateurs
Ook is er een gebrek aan installateurs. Vanaf 2026 is het namelijk verplicht een gasketel te laten vervangen door een (duurzamere) warmtepomp. „Installateurs zijn meer bezig met het installeren van warmtepompen, waardoor airco’s minder snel geïnstalleerd worden.”
Het gebeurt steeds vaker dat consumenten, zoals Frank Markus, hun hele huis voorzien van airconditioning, zegt verkoper Kees Heuveling van Beek van Invisible Airco in Amsterdam. Hij verkoopt sinds 2020 airconditioners, Frank Markus is een klant van hem. „Iedereen heeft zijn eigen wensen. De een wil het in huis wat kouder hebben dan de ander. Dat moet je individueel per kamer [met een airco] kunnen en willen regelen.”
Sinds de oorlog in Oekraïne en de bijkomende stijgende gasprijzen wordt de airconditioning, die op elektriciteit draait, vaker ook als „een goede vervanger” gebruikt om het huis te verwarmen, zegt verkoper Heuveling van Beek. Je kan er namelijk ook de temperatuur mee verhogen. Hij merkt in de aanvragen dat steeds meer mensen de airco het hele jaar door willen gebruiken. „Wel drie op de tien kopers willen op dit moment de airco gebruiken als verwarming in de winter.” NVKL herkent zich hierin. „We horen dit terug uit gesprekken met installateurs.”
„Ik heb dat niet gedaan vanwege de te hoge gasprijzen, hoor”, zegt Markus. „Ik geloof niet dat je een airco koopt om energie te besparen. Maar het is wel een goede tussenoplossing voor als je nu minder gas wilt gebruiken en op den duur helemaal van het gas af wil.”
Dat de airco steeds meer wordt ingezet als verwarmer valt ook op bij Paul Hakkoer, directeur bij Air Innovations in Amsterdam. Hij zit sinds 2009 „in de airco’s”. Zo hard als het ging in de „Covid-jaren” heeft hij het nooit eerder meegemaakt. Het was warm in 2020 en thuiswerkers maakten van die ene rommelkamer een kantoor, dat gekoeld moest worden. „Ik heb dat jaar continu airconditioners geleverd.” Hij herinnert zich dat klanten „wel 3,5 maanden” moesten wachten op de installatie.
Een airconditioning in je slaapkamer kost bij Hakkoer tussen de 2.300 en 2.500 euro. „Het ligt aan het type en merk airco dat je wilt. Ook de grootte van je kamer is van belang. Een rijtjeshuis voorzien van airco kost ongeveer 10.000 euro.”
De verkoop is nu enigszins „gestabiliseerd”. De wachttijd is nu ongeveer zes weken. Paul Hakkoer merkt dat de vraag naar airco’s afhankelijk is van hoe het weer in de laatste zomer is geweest, en of het al in de lente lekker weer is. „Als het in april al 25 graden is, dan willen mensen nog gauw een airco aanschaffen. Dat is dit jaar niet het geval geweest.”
Verdrievoudiging wereldwijd
Van een toename van airconditioners is niet alleen sprake in Nederland. Volgens een rapport van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) verdrievoudigde het aantal airco’s wereldwijd tussen 1990 en 2016. De voorraad airconditioners in gebouwen zal in 2050 groeien tot 5,6 miljard, in 2018 waren er 1,6 miljard in gebruik.
Frank Markus vindt „eerlijk gezegd” de airco nu nog een „luxe”, maar denkt dat het op de lange termijn wel „een essentiële levensbehoefte” zal zijn. „Het wordt steeds warmer in Nederland. Het is nog niet zover als bijvoorbeeld in Abu Dhabi, maar het kan wel die kant op gaan.”
Goed voor het klimaat zijn airconditioners allerminst. Door de wereldwijde groei aan airco’s zal volgens het IEA de vraag naar energie voor specifiek afkoeling verdrievoudigen tegen 2050. Om aan die behoefte te voldoen, is evenveel elektriciteit nodig als China en India samen gebruikten in 2018.
Maar hoeveel energie verbruikt een airconditioner in huis? Een airco waarmee je één kamer koelt (‘single split’) en die je 200 uur gebruikt, verbruikt 150 kWh aan stroom. Dat kost ongeveer 35 euro, zegt energie-expert Joanneke de Jong van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Ter vergelijking: een ventilator gebruikt 10 kilowattuur aan stroom per 200 uur. Dat is ongeveer 2 euro. Bij het koelen van meerdere ruimtes in een woning verbruik je gemiddeld 230 kilowattuur per 200 uur.
De Jong adviseert mensen om hun woning zo koel mogelijk te houden, zodat ze geen airconditioning nodig hebben. Denk aan zonwering en overdag alle ramen en deuren dicht houden, zodat de warmte buiten blijft. Of denk aan groen rondom je woning. Een boom zorgt voor schaduw. „Zodat je voorkomt dat je energie nodig hebt om je huis te koelen.”
Als deze zomer heel warm wordt met meerdere dagen boven de dertig graden, dan zal de verkoop van airconditioners 2021 alsnog overtreffen, verwacht de woordvoerder van NVKL.
Correctie (25-7-2022): Per abuis is Paul Hakkoer in een eerdere versie van dit artikel Paul Hakboer genoemd. Dit is gecorrigeerd.
