Op aandringen van de Amerikaanse overheid is de Chinese exportbeperking voor ASML eerder ingegaan dan aanvankelijk bekend was.
De chipmachinefabrikant uit Veldhoven zou eind 2023 nog een aantal geavanceerde machines naar China exporteren. Maar de Nederlandse overheid trok de exportvergunning voor de apparaten op het laatste moment in. Dat blijkt uit een verklaring die het techbedrijf maandag naar buiten heeft gebracht.
Het gaat om de NXT:2050i en NXT:2100i, twee types DUV-lithografiemachines waarmee chips worden geproduceerd. Om hoeveel machines het precies gaat, is niet duidelijk, ASML spreekt van „een beperkt aantal”.
Door de exportbeperking krijgen Chinese chipfabrikanten als SMIC minder apparatuur ter beschikking om geavanceerde processors te maken. Op die manier willen de VS voorkomen dat China zijn huidige technologische achterstand ten opzichte van het Westen inhaalt. De toegang tot ASML’s modernste lithografiemachines speelt daarbij een centrale rol.
China is voor ASML, na Taiwan en Zuid-Korea, de derde afzetmarkt. In het eerste kwartaal van 2023 was China zelfs verantwoordelijk voor 46 procent van de omzet van ASML. Desondanks zijn de gevolgen van de ingetrokken exportvergunning voor de financiële resultaten beperkt. ASML kampt met lange wachtlijsten voor zijn apparaten, die onmisbaar zijn voor de productie van geavanceerde chips. Toch had het nieuws dinsdag effect op de beurskoers van ASML. Het aandeel eindigde uiteindelijk 2,5 procent in de min.
Volgens persbureau Bloomberg, dat maandag als eerste berichtte over de opgeschorte exportvergunning, besloot de Nederlandse regering tot het exportverbod na druk vanuit Washington. ASML schreef in zijn bericht dat het „tijdens recente gesprekken met de Amerikaanse overheid meer duidelijkheid heeft gekregen over de schaal en impact van de Amerikaanse exportcontroleregels”.
De Verenigde Staten proberen door China verschillende soorten ASML-machines te onthouden te voorkomen dat het land de beschikking krijgt over de snelste generatie computerchips. Deze chips worden onder meer gebruikt in smartphones, auto’s en militaire systemen. De chipmachines die deze chips produceren kosten tientallen miljoenen per stuk.
Onbetwiste marktleider
ASML is wereldmarktleider in deze waardevolle industrie. Daarom is het Veldhovense bedrijf van groot geopolitiek belang voor de Verenigde Staten, dat de militaire ontwikkeling van China probeert af te remmen. Dat doet de VS door via de Nederlandse regering ASML te verbieden om naar China te exporteren.
Zo mag ASML al langer zijn meest geavanceerde machines, die werken op basis van extreme ultraviolet-technologie (EUV), niet exporteren naar China. Afgelopen zomer stelde de Nederlandse regering ook een verbod in op de export van de nieuwste generatie DUV-machines. ASML mocht tot 1 januari nog wel de al reeds bestelde DUV-machines leveren aan Chinese klanten. Maar naar nu blijkt besloten de Verenigde Staten in oktober dat ook deze machines niet naar China mogen. De Nederlandse regering ging hierin mee.
De oorzaak ligt waarschijnlijk in een aankondiging van Huawei in september. Het Chinese techbedrijf maakte toen bekend een telefoon op de markt te brengen met een nieuwe geavanceerde chip, die in China zou zijn geproduceerd met een ASML-machine. Dit bracht in de Verenigde Staten een debat op gang over of de sancties tegen China wel strikt genoeg waren.
China riep dinsdag de Nederlandse regering op om „onpartijdig te zijn, de marktprincipes en de wet te respecteren”, aldus een woordvoerder tegenover persbureau Reuters. China probeert ondertussen een eigen lithografiemachine te ontwikkelen. De vraag is of dit op korte termijn lukt. ASML’s machine, die bestaat uit honderdduizenden gespecialiseerde onderdelen, is vrijwel onmogelijk te kopiëren.
Lees ook De handelsmissie in Arizona draait niet om restricties, maar om de promotie van Nederlandse chiptechnologie
