Om de Britse economie te redden zijn de plannen van Liz Truss van de baan

Hij draaide er niet omheen: er gaat een streep door „bijna alle” omstreden belastingplannen die drie weken geleden nog voortvarend werden aangekondigd, zo liet de nieuwe Britse minister van Financiën Jeremy Hunt maandag weten in een videoboodschap. Het is een grote nederlaag voor premier Liz Truss, maar de regering moet volgens Hunt nou eenmaal „doen wat nodig is voor economische stabiliteit”.

Want die staat op het spel: na de aankondiging van tientallen miljarden aan belastingverlagingen was er grote onrust ontstaan over de vraag hoe de regering die ging financieren. De koers van het Britse pond maakte een duikvlucht en de rente op staatsleningen schoot juist omhoog. De Britse centrale bank moest eraan te pas komen om de paniek enigszins te sussen.

Eigenlijk zou de onderbouwing van de plannen pas over twee weken komen, maar daarop wachten werd met de dag minder logisch. Doel van Hunts haastige tv-toespraak – de Britse pers spreekt van een ‘emergency statement’ – was het kalmeren van de financiële markten. Dat lijkt redelijk te zijn gelukt: de koers van het pond steeg en de rente daalde.

Korte metten

De nieuwe minister van Financiën nam maandag definitief afscheid van de ‘minibegroting’ die de regering-Truss in september lanceerde, nadat door alle commotie al eerder belangrijke onderdelen geschrapt waren. Begin deze maand besloten Truss en de vorige minister van Financiën, Kwasi Kwarteng, al om het belastingtarief voor de hoogste inkomens van 45 procent toch niet af te schaffen. Afgelopen vrijdag kwam het bericht dat de belasting voor bedrijven toch zou stijgen naar 25 procent, in plaats van haar te bevriezen op 19 procent.

Dat was enkele uren nadat Kwarteng – een goede vriend van Truss en de man die haar economische ideeën moest uitvoeren – was geofferd om de rust terug te brengen.

Omdat de markten onrustig bleven, maakte Jeremy Hunt maandag korte metten met de andere omstreden onderdelen. Zo is het plan om het basistarief voor de inkomstenbelasting van 20 procent naar 19 procent te verlagen van tafel. Want hoewel Hunt ook vindt dat mensen méér moeten overhouden van het geld dat ze verdienen, vindt hij ook dat het „niet juist” is om geld te lenen om deze belastingverlaging te financieren.

En ook de maatregel die het meeste steun kreeg in de samenleving, hulp voor Britten bij het betalen van hun energierekening, is gewijzigd. Hunt kondigde aan dat de hulp die in september is aangekondigd wel doorloopt tot april, maar daarna waarschijnlijk niet meer in deze vorm. Eigenlijk was deze steun voor twee jaar toegezegd.

Lees ook deze analyse over de positie van Liz Truss: Ook na ommezwaai kan premierschap Truss ‘de houdbaarheid van een krop sla hebben’

Truss niet ‘in power’

In een tweet schaart Liz Truss zich achter het besluit om haar eigen economische beleid te torpederen. „Het Britse volk wil terecht stabiliteit”, schrijft ze. En: „We hebben actie ondernomen om een ​​nieuwe koers voor groei uit te stippelen.”

Een directe confrontatie met critici gaat ze vooralsnog uit de weg. Ze weigerde maandag zelf naar het Lagerhuis te komen om vragen te beantwoorden. Penny Mordaunt, leider van de Conservatieve partij in het Lagerhuis, stond daar in haar plaats. Toen Mordaunt zei dat Truss te druk was met „dringende zaken” elders, klonk hoongelach. Later kwam ze nog even binnen, maar kwam niet aan het woord. Hunt beantwoordde in het Lagerhuis wel een stortvloed aan kritische vragen, en waarschuwde ook dat de financiële problemen nog niet voorbij zijn. Er wachten, zei hij, beslissingen van „oogverblindende moeilijkheid”.

Het is duidelijk dat Truss, ook nu de markten lijken te kalmeren, niet ineens uit de problemen is. Deze economische u-bocht, drie dagen na het aantreden van Hunt, wekt de indruk dat niet zij, maar híj min of meer aan het roer staat. De leider van de Labour-partij Keir Starmer vatte Truss’ positie samen door te stellen dat ze wel „in office” is, maar niet „in power”.

In de Britse pers wordt volop gespeculeerd over Truss’ vertrek. „De vraag is wanneer, niet óf ze gaat”, zei een anonieme minister tegen de Financial Times. Een ander: „Het is voorbij, maar ik weet niet precies wanneer. Misschien deze week, misschien volgende.” Intussen roept ook een handvol Lagerhuisleden met naam en toenaam op tot haar vertrek.

Voordelen voor Truss zijn dat er geen logische opvolger voor haar is en dat het volgens de interne regels van haar partij moeilijk is om een premier af te zetten die korter dan een jaar bezig is. Tegelijkertijd lijken weinig mensen ervan uit te gaan dat ze dat jaar helemaal volmaakt.

Mocht ze het begin van 2023 niet halen, dan is ze de kortst zittende Britse premier ooit. Dat record staat nu nog op naam van George Canning, die in 1827 zo’n vier maanden het land leidde. Zijn premierschap eindigde toen hij aan een longontsteking overleed.