Deze winter is er nog genoeg gas, maar daarmee is het gevaar niet geweken

Een paar weken geleden zaten ze nog tjokvol. Maar nu de eerste kou over het land trekt, slinken de voorraden van gasbedrijf Gasunie meteen flink. Op dit moment zijn de gasopslagen zo’n 10 procent leger dan de piek van twee maanden geleden, bevestigt een woordvoerder van Gasunie na berichtgeving van het AD. Vooral de laatste dagen gaat het hard.

In ‘normale’ tijden zou niemand zich daar druk om maken. Het is ook logisch dat de voorraden dalen in de winter – precies daar zijn ze voor bedoeld. Als het kouder wordt, wordt er meer gestookt en dus neemt het gasverbruik (aanzienlijk) toe. Dan moet er altijd een beroep op de voorraden worden gedaan.

„Maar nu staat alles op scherp”, zegt een woordvoerder van het gasbedrijf. Ze doelt op de energiecrisis die Rusland in Europa heeft veroorzaakt sinds de invasie in februari 2022 in Oekraïne. Doordat het Kremlin de gasleveranties aan Europa sinds de zomer afknijpt, is onrust ontstaan over dreigende tekorten deze winter. Goedgevulde gasopslagen zijn volgens politici en energie-experts dan de sleutel om die winter door te komen. En dus worden schommelingen met argusogen gevolgd.

Twee maanden geleden jubelden politici en energie-experts dat de voorraden tot historische, en dus veilige hoogtes waren gevuld. Nu is de vraag of ze niet al te snel leegraken. En of Nederland dan alsnog in problemen komt. Gasunie heeft speciaal vanwege de enorme aandacht een dashboard ontwikkeld, waarop iedereen de vulgraad van dag tot dag kan volgen.

Over de huidige afname van de voorraden is Gasunie kort maar krachtig: die is vergelijkbaar met koudere perioden in eerdere jaren, en dus niets om je zorgen over te maken, aldus de woordvoerder. „Ook al krijgen we een Elfstedenwinter, dan nog houden we in principe warme voeten.” Er blijven ook nieuwe leveranties binnenkomen, waarmee de voorraden weer worden aangevuld.

Verbruik explosief gestegen

Ook het toegenomen gasverbruik is op dit moment geen reden tot zorg, stelt ze. Dat verbruik mag dan explosief zijn gestegen – met 30 procent in twee weken tijd. Maar ook dat is vergelijkbaar met soortgelijke koude perioden in eerdere jaren. Sterker, het is zelfs ietsje minder, omdat Nederlandse huishoudens en bedrijven proberen energie te besparen, bijvoorbeeld door de thermostaat lager te zetten. Een woordvoerder van energiebedrijf Eneco bevestigt dit: „Ondanks het koudere weer houdt de ingezette besparing nog steeds redelijk goed stand.”

Uit onderzoek van consultancybureau Wood Mackenzie dat woensdag verscheen, blijkt dat deze trend voor heel Europa geldt, al zijn er tussen landen verschillen. Door „gedragsveranderingen”, ofwel besparingen, ligt het gemiddelde gasverbruik in Europese landen nu 16 procent lager vergeleken met eerdere, soortgelijke koude periodes, meldt het adviesbureau. „De opslagen houden zich goed, ondanks de kou”, aldus het bureau.

Lees ook: De Europese energiecrisis is nog lang niet voorbij, en Poetin heeft nog meerdere troeven in handen

Toch betekent het niet er geen enkele reden tot zorg is – en dat weten ze bij de Gasunie ook. Hoe meer de voorraden slinken, hoe groter de kans op problemen tijdens de vólgende winter, die van 2023/2024. Ook voor die winter moeten aanzienlijke voorraden worden aangelegd. Maar dat wordt een stuk moeilijker als het ‘startpunt’ aan het begin van komend vulseizoen laag is: als Nederland deze winter uitkomt met nog maar een klein beetje gas in de opslag. Een heel lange, koude winter kan problematisch zijn.

De grote complicerende factor is dat het komend vulseizoen een stuk moeilijker zal worden om aan alternatief gas te komen voor het weggevallen Russische gas. Europese landen hebben nu veel vloeibaar gas (lng) gekocht, onder meer uit de Verenigde Staten en Qatar, om hun opslagen te vullen. Mogelijk zijn er volgend jaar geduchte concurrenten die op dat gas azen: China bijvoorbeeld. Als de Chinese economie weer gaat groeien, heeft dat land ook (heel) veel gas nodig.

Gewaarschuwd

Het Internationaal Energieagentschap heeft eerder voor dit scenario gewaarschuwd. En dat deed het deze week opnieuw, toen het hoofd van die organisatie, Fatih Birol, op bezoek was bij voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Birol waarschuwde dat Europa tijdens de winter van 2023/2024 geconfronteerd dreigt te worden met een tekort van 30 miljard kubieke meter gas – bijna 10 procent van het totale verbruik van de EU.

Met oog op die risico’s maakte Gasunie begin deze week bekend dat het, in opdracht van het ministerie van Economische Zaken, de mogelijkheden gaat onderzoeken voor een „verdere, tijdelijke uitbreiding” van de capaciteit om vloeibaar gas te importen, onder meer via de haven van Terneuzen. Die extra capaciteit moet „ervoor zorgen dat er ook volgend jaar voldoende aanbod van gas is” en problemen tijdens de winters hierna vermeden worden.

Dat vloeibaar gas moet er dan wel zijn. Het voornemen toont hoe dan ook dat de onzekerheid voorlopig groot blijft – en de hoge energieprijzen waarschijnlijk dus ook niet weggaan. Hoelang de schaarste gaat duren? De woordvoerder van Gasunie zegt dat het bedrijf op dit moment uitgaat van „nog drie winters”.