‘Inhaalslag’ na corona: meer bedrijven stoppen ermee

Die verwachte stroom faillissementen, die komt maar niet. Maar zoveel bedrijfsopheffingen als in de eerste zes maanden van dit jaar zijn er in vijftien jaar niet geweest. Het zijn er 76.000, blijkt uit cijfers van het CBS: het hoogste aantal sinds de start van de meetmethode in 2007. Is daar dan eindelijk het postcorona-effect?

„Dat denk ik wel, ja”, zegt Marjolijn Jaarsma, econoom van het CBS, die benadrukt dat het CBS niet vraagt naar de reden waarom ondernemers stoppen. „Er is een periode geweest van ondersterfte bij bedrijven, in 2020 en 2021. Nu zien we een inhaalslag. Bedrijven die tijdens de pandemie met steun overeind zijn gehouden, hebben toch gedacht: we redden het niet.”

Dat het aantal faillissementen nog steeds historisch laag is, kan volgens Jaarsma komen doordat ondernemers hebben geluisterd naar oproepen van de Kamer van Koophandel en werkgeversorganisatie VNO-NCW. Zij hamerden erop dat ondernemers niet zomaar coronasteun moesten aanvragen bij de overheid, maar eerst goed naar de eigen financiële cijfers moesten kijken. „Het lijkt erop dat ondernemers dat ter harte hebben genomen en niet ten koste van alles zijn doorgegaan.” Bij een ‘gewone’ bedrijfsopheffing beslist een ondernemer zelf de stekker eruit te trekken, bijvoorbeeld vanwege een te hoge schuldenlast.

Lees ook: Nederland loopt vast: personeelstekorten zijn een groot probleem. Wat nu?

Meer gestopte webshops

Het zijn vooral zzp’ers die met hun onderneming zijn gestopt. Opvallend is dat niet, zegt Jaarsma. „Die trend zien we al jaren. Ook bedrijfsoprichtingen zijn grotendeels zzp’ers. De meeste bedrijven zijn eenpitters. En de dynamiek is er hoog.”

Dat geldt ook voor het type bedrijf met de meeste opheffingen: webshops. Die staan ook bij de oprichtingen altijd in de top 10. „Je begint iets makkelijker een webshop dan een aluminiumfabriek”, zegt Jaarsma. Toch is hier waarschijnlijk sprake van een corona-effect: het aantal opheffingen van webshops was met 6.785 een stuk groter dan in dezelfde periode vorig jaar (4.420). Vooral webshops in kleding en huishoudelijke artikelen hebben er de brui aan gegeven.

„De afgelopen twee jaar, toen we niet konden winkelen, zijn veel mensen thuis een webshop begonnen”, zegt Rob Witjes, hoofd arbeidsmarktinformatie- en advies van het UWV. „Dat was toen big business. Nu worden er een stuk minder pakketjes verstuurd, zag je deze week ook aan de tegenvallende resultaten van PostNL.”

Heeft de krapte op de arbeidsmarkt iets te maken met het toegenomen aantal zzp’ers dat ermee stopt? Uit eerdere cijfers van het CBS dit jaar bleek al dat flexibele arbeidskrachten iets meer zekerheid hebben gekregen: zij hebben meer uitzicht op een vast contract. Het kan inderdaad dat werkgevers guller zijn met contracten, als gevolg van de krapte, zegt Jaarsma. Maar Witjes zet zijn vraagtekens bij die verklaring. „Het kán”, zegt hij, „maar we zien vaak het omgekeerde: dat zzp’ers in goede tijden juist veel kunnen verdienen.”

Mogelijk willen bedrijven korte metten maken met het aantal mensen dat ze extern inhuren, oppert Witjes. „Meestal is dat een voorbode van economisch mindere tijden”, vertelt hij – maar hij ziet geen signalen dat dit nu aan de hand is. Het kan ook, zegt hij, dat mensen zich overenthousiast als zelfstandige hebben aangemeld bij de KVK maar de praktijk toch ingewikkeld was.

En mogelijk spelen ontwikkelingen op de bezorgersmarkt een rol: verschillende rechters hebben geoordeeld dat fietskoeriers voor bezorgdienst Deliveroo als werknemer behandeld moeten worden in plaats van als zelfstandige. PostNL maakte begin deze maand bekend alle postbezorgers een vast contract aan te bieden.

Lees ook: Verleidingsmanoeuvre PostNL: elke postbezorger in vaste dienst

Ook weer niet zó historisch

Het aantal bedrijfsoprichtingen was in de eerste zes maanden van dit jaar vergelijkbaar met het aantal vorig jaar: 118.000. Netto komen er dus nog altijd meer bedrijven bij dan dat eraf gaan.

Afgezet tegen het totaal aantal bedrijven gaat het om 3,6 procent die in de eerste helft van het jaar de stekker eruit heeft getrokken. Vorig jaar was dat 2,7 procent en het jaar ervoor ook 3,6 procent. Het hoogste percentage was in 2012, na de financiële crisis: toen sloot 5,3 procent van alle bedrijven zijn deuren. Jaarsma: „Dat zet de cijfers in perspectief. Ze zijn niet op alle fronten historisch.”