Rabo-topman: afschrijving op boerenleningen heel slecht idee

Het is een slecht idee om Rabobank te dwingen af te schrijven op leningen van melkveebedrijven als bijdrage aan de oplossing van de stikstofcrisis. Dat zei topman Wiebe Draijer donderdag tijdens de presentatie van de kwartaalcijfers.

Draijer reageert hiermee op een lopend onderzoek van het kabinet naar de vraag op welke manier de grote spelers in de boerensector verplicht kunnen worden tot een financiële bijdrage. Dat onderzoek is een gevolg van een door de Kamer aangenomen motie waarin het kabinet werd opgeroepen „te onderzoeken hoe banken en leveranciers en afnemers met langlopende contracten zijn te verplichten tot een bail-in die een substantieel aandeel in de transitiekosten draagt”. Rabobank is met een marktaandeel van 80 procent de belangrijkste financier van de agrarische sector. Het kabinet kondigde eerder ook al aan dat de bank deze zomer nog een formele opdracht krijgt om bij te dragen aan de transitie.

Lees ook: Duurzaam boeren geeft Rabobank ‘buikpijn’

Overheid niet meer betrouwbaar

Volgens Draijer is een door de overheid afgedwongen bail-in, oftewel een afschrijving op leningen, slecht voor het vertrouwen in de bankensector. „Als je van hogerhand ingrijpt in de regels rond hypothecaire zekerheden, word je op de financiële markten als overheid niet meer betrouwbaar geacht. Dat kan jarenlang gevolgen hebben voor de banken in het land.”

De kwijtschelding van leningen zou volgens Draijer ook nog eens het doel missen: de verduurzaming van de sector. „De bedrijven die willen stoppen, hebben vaak de laatste jaren al niet meer geïnvesteerd, waardoor ze weinig leningen hebben lopen. Die help je dus niet met kwijtschelding.” Boeren die wel willen doorgaan en investeren in verduurzaming, zijn volgens Draijer vooral gebaat bij een faire vergoeding. De Rabobank draagt daar naar eigen zeggen al aan bij, door „substantiële” rentekortingen te geven aan boeren die verduurzamen of biodivers werken. „Maar hun investeringen renderen pas echt als ze ook een goede prijs krijgen voor hun producten. Dat betekent dat consumenten een hogere prijs zullen moeten betalen.”

Draijer benadrukte in een gesprek met NRC dat zijn bank al „honderden miljoenen” bijdraagt aan de duurzame transformatie van de boerensector. „We geven prikkels om te verduurzamen. Dat gaat allemaal gepaard met een verlaagd financieel rendement voor de Rabobank. Maar wel met maatschappelijk rendement. Dit werkt vooral lokaal en op individuele basis, waardoor het een lange lijst van dingen is die we doen. Die zijn moeilijk te vangen in een oneliner of in één bedrag.”

Financieel topman Bas Brouwers bestreed in het gesprek met NRC bovendien het beeld dat de bank jarenlang „heel veel geld heeft verdiend” aan de melkveesector. De sector maakt volgens hem maar een klein deel, zo’n 2,5 procent, uit van de totale leningenportefeuille van de bank. En op die leningen zijn nooit „enorme overwinsten” geboekt en het ging daarbij ook niet „om grote absolute bedragen”.

De Rabobank heeft vanwege de onzekerheid voor de melkveesector in Nederland alle uitstaande leningen, ruim 10 miljard euro, bestempeld als risicovol. De bank heeft om eventuele verliezen op te vangen daarom 76 miljoen euro in de stroppenpot gestopt. Als de stikstofplannen van het kabinet verder zijn uitgewerkt, wordt per individuele boer bekeken wat de consequenties zijn voor de uitstaande leningen.

Voor boeren die nu om een nieuwe lening vragen, zijn er al wel gevolgen. Volgens Draijer is het onwaarschijnlijk dat een melkveebedrijf in de buurt van een natuurgebied nu nog nieuwe financiering krijgt, omdat onzeker is of in de toekomst op die plek nog wel melkvee gehouden mag worden. „Ik zou dat eigenlijk boerenverstand willen noemen.” Hij benadrukte dat andere boeren nog wel kunnen aankloppen bij de Rabobank.

Laatste kwartaalcijfers

Draijer presenteerde donderdag zijn laatste kwartaalcijfers. Op 1 oktober zwaait hij af. Hij zei niet gevraagd te zijn langer aan te blijven om de stikstofcrisis te begeleiden. „Ik heb altijd gezegd dat een topman maar twee termijnen moet blijven, en kennelijk heb ik dat zo overtuigend gezegd dat ik niet gevraagd ben voor langer.”

Rabobank boekte in het tweede kwartaal een winst van 1,57 miljard euro. Dat is een kwart minder dan een jaar eerder, maar Draijer sprak toch over een „solide” resultaat.

Naast de toevoegingen aan de stroppenpot vanwege de stikstofcrisis, moest de bank ook meer geld opzijzetten om eventuele verliezen op te vangen op leningen vanwege de oorlog in Oekraïne. Rabobank trekt zich momenteel terug uit Rusland, waar ze vooral actief was met leasen van machines in de landbouwsector.

De kosten van de Rabobank liepen daarnaast op, omdat de bank meer geld kwijt was aan haar functie als financiële poortwachter. Er werken nu 5.561 medewerkers aan het screenen van transacties. Dat zijn er ruim een kwart meer dan aan het eind van 2021.

De hogere kosten komen volgens Draijer onder meer door het uitvoeren van de sanctiewetgeving. „Er zijn rond de oorlog in Oekraïne flink meer gesanctioneerde personen bijgekomen. En onder de sanctiewetgeving moet je álle transacties tegenhouden. Dat is precies werk met bovendien een extreme straf als het misgaat.” Op overtredingen van de sanctiewet staan hoge boetes en zelfs uitsluiting van het internationale financiële systeem.

Rond de sancties zijn daarom de meest ervaren krachten nodig, aldus Draijer. Vanwege de krappe arbeidsmarkt zijn die al schaars, en die krachten zijn ook al nodig voor de inhaalslag die Rabobank moet maken van toezichthouder DNB bij het checken van bestaande klantdossiers op witwaspraktijken – zoals eerder ook ING en ABN Amro opgedragen kregen.

Lees ook: Het witwassen bleef bij Rabobank jarenlang onder de radar

Net als de twee concurrenten kan Rabobank nog een boete krijgen voor gebrekkig toezicht op witwassen, maar daarover is nog niet meer duidelijk geworden, schreef de bank donderdag.

NRC schreef eerder al dat sinds de aankondiging van het DNB-onderzoek de achterstanden van de bank in de witwascontrole verder zijn opgelopen. Rabobank zegt nu „vanwege de drukte door de sancties, nieuwe regels en de krappe arbeidsmarkt” om een ruimere deadline te hebben gevraagd voor de inhaalslag van oude dossiers. „We hebben redelijke termijn gevraagd van de toezichthouder. We wachten nog op respons.”