In het Antarctisch gebied concurreren krillvissers met walvissen en pïnguins om voedsel

De actievoerders van Sea Shepherd trokken jarenlang aandacht met spectaculaire acties tegen walvisvaarders om de slachting van de allergrootste dieren in de oceanen te verhinderen. Het leverde beelden op van kleine veldslagen op zee, botsende schepen en vissers die bekogeld werden met stinkbommen van boterzuur.

In de jongste campagne protesteren de ‘herders’, die zich richten op bescherming van het leven in de zee, tegen het vissen op de allerkleinste zeediertjes: krill, garnaalachtigen van maximaal zes centimeter. Deze Euphausia Superba is belangrijk voedsel voor walvissen, pelsrobben en pinguïns en vormt de basis van het Antarctische ecosysteem.

Sea Shepherd-leider Alex Cornelissen wijst erop dat de populatie walvissen in Antarctisch gebied zich de laatste jaren herstelde, maar dat hun voortbestaan alleen mogelijk is als er genoeg voedsel voor ze overblijft. „Dat is door de steeds efficiëntere industriële visserij van krill een groot probleem geworden. Als we de krillindustrie niet weten te stoppen, zijn al onze voorgaande walviscampagnes voor niks geweest. Dan stort het hele ecosysteem in.”

Oceaan vol walvissen

In de Groene Afslag, een veganistische pleisterplaats in Laren (Noord-Holland) waar Sea Shepherd kantoorruimte huurt, vertelt Cornelissen over Operation Antarctica Defense. Het is een campagne in het Zuidpoolgebied die de actiegroep sinds half januari met het Nederlandse schip Allankay uitvoert onder leiding van de Nederlandse kapitein Bart Schulting. Cornelissen is sinds tien jaar CEO Global van de in 1977 opgerichte milieugroepering.

De huidige campagne van Sea Shepherd begon na een studie van onderzoekers van de Stanford University in Californië. Zij zagen in januari 2022 bij de Zuidelijke Orkneyeilanden bij Antarctica vier grote visschepen krill vangen te midden van een zeldzaam omvangrijke groep van wel duizend walvissen, vooral vinvissen. De plek van het massale walvistreffen – een gebied van 71 vierkante kilometer waar zich ook veel zeehonden, pinguïns, albatrossen en andere zeevogels ophouden – omschrijven onderzoekers als „het mondiale epicentrum van de krillvisserij”. Ongeveer een derde van de gevangen krill komt uit dit gebied.

Het tafereel van een oceaan vol walvissen toont volgens de onderzoekers dat de populatie zich na tientallen jaren walvisjacht redelijk herstelt. Het was volgens hen de grootste groep die is waargenomen sinds de commerciële walvisvaart veertig jaar geleden werd verboden.

Toch schrokken de onderzoekers ervan dat deze supertrawlers in een relatief klein gebied met walvissen concurreren in de jacht op krill. „Het risico op botsingen met vissersschepen of verstrikt raken in visnetten kan het overleven van walvissen op de lange termijn opnieuw in gevaar brengen.”

Sea Shepherd bezocht vorig jaar en afgelopen januari hetzelfde gebied en zag identieke taferelen. „Op korte afstand van elkaar vissen zeven supertrawlers met reusachtige netten naar krill”, zegt Cornelissen. De fabrieksschepen ter plekke komen uit China, Noorwegen, Oekraïne en Chili.

De actiegroep maakt opnames van de visserij om de wereld te kunnen tonen hoe zelfs in Antarctica de oceaan wordt leeggevist. Overbodige plundering van de zee, aldus Sea Shepherd, omdat de heilzame omega-3 die krill bevat ook plantaardig en goedkoper kan worden geproduceerd.

Waardevolle voedingsbron

De drie Noorse schepen die naar krill vissen zijn eigendom van Aker BioMarine, een in Oslo gevestigd visbedrijf. Het is naar eigen zeggen ’s werelds grootste in deze bedrijfstak (omzet 2022: 277 miljoen dollar) en vist al twintig jaar naar krill. Beleidsmedewerker Pål Skogrand van Aker: „Een groeiende wereldbevolking maakt het noodzakelijk dat we duurzaam voedsel ontwikkelen. Krill zal een steeds grotere rol spelen als waardevolle voedingsbron voor mens en dier.” De omega-3 vetzuren van krill zorgen volgens hem „voor een optimaal presteren van het lichaam”.

Krill biedt volgens het Noorse bedrijf uitstekende commerciële mogelijkheden. Het wordt nu gebruikt voor drie productsoorten. In gemalen vorm dient krill als voedsel in viskwekerijen. Zalm groeit er snel door en wordt gezonder, zegt Aker. Sea Shepherd zegt dat krill alleen wordt gebruikt in aquacultuur om de zalm een verleidelijke roze kleur te geven.

Krill zijn garnaalachtigen van maximaal zes centimeter; belangrijk voedsel voor walvissen, pelsrobben en pinguïns en de basis van het Antarctische ecosysteem.

Krill wordt ook verwerkt in diervoer. Het geeft „uw huisdieren” een glanzende huid en is goed voor lever, gewrichten, brein en immuunsysteem van hond of kat, belooft de website van Aker.

Ten slotte wordt krill in de meeste supermarkten en drogisten verkocht in de vorm van softgelcapsules voor menselijke consumptie. Het zijn gezondheidspillen „uit de ongerepte wateren van Antarctica”. Zestig stuks kosten ruim 20 euro.

De visserij op krill wordt al veertig jaar geregeld in het CCAMLR-verdrag voor behoud van zeeleven in de Antarctische wateren. Een kleine dertig landen maken jaarlijks, op basis van wetenschappelijke adviezen, vrijwillig afspraken over te vangen quota van krill. Waarnemers op de schepen zien toe op de naleving ervan. Woordvoerder Catherine Stubberfield van de verdragsorganisatie wijst erop dat het gaat om duurzame visserij. „De totale vangst mag per jaar niet meer bedragen dan 1 procent van de huidige geschatte totale biomassa van krill.” De hoeveelheid Antarctische krill wordt geschat op rond de vierhonderd miljoen ton.

Superieure concurrentie

Javier Arata, directeur van de internationale vereniging van verantwoordelijke krillvissers (ARK), beschuldigt Sea Shepherd van gevaarlijke „intimidatie van visserijactiviteiten” en verspreiding van „misleidende informatie”. Volgens deze club, waarbij de meeste krillvissers zijn aangesloten, is de hoeveelheid krill bij Antarctica sinds 2000 stabiel. De pinguïns en pelsrobben zullen uiteindelijk wel „het zwaarst getroffen worden” door een afname van krill, maar dat komt door „superieure concurrentie” van de walvissen die door een vangstverbod in aantallen toenemen. „Uitstekend nieuws, want dit bewijst de veerkracht van het ecosysteem.”

Sea Shepherd wil dat de verdragspartijen bij CCAMLR in juli op een ingelaste vergadering in Tasmanië besluiten meer beschermde gebieden in te stellen waar krillvisserij niet is toegestaan. Cornelissen: „Er gelden nu weliswaar limieten, maar als de visserij zich grotendeels afspeelt voor de deur van kolonies van pinguïns of walvissen, heeft dit dramatische gevolgen.”

Volgens de actiegroep zijn er al signalen die wijzen op een sterke afname van krill in gebieden vol pinguïns en walvissen, zoals bij het Antarctisch schiereiland. Het is een van de snelst opwarmende gebieden op aarde, en het zee-ijs verdwijnt er snel. Algen die in dat ijs groeien, zijn een belangrijke voedselbron voor krill.

„Een opwarmend klimaat en de verandering daardoor in omvang, dikte en duur van zee-ijs kan grote gevolgen hebben voor deze ecosystemen”, zegt Fokje Schaafsma, onderzoeker antarctische en arctische mariene ecosystemen bij Wageningen Marine Research. Zij is ook de Nederlandse wetenschappelijke vertegenwoordiger bij de CCAMLR-vergaderingen.

Schaafsma ziet „toenemende signalen” dat de krill bij Antarctica zich zuidelijker verplaatst, weg van het warme water. „De sterke opwarming van het zeewater, in combinatie met de concentratie van visserij in hetzelfde gebied als waar veel vogels en zeezoogdieren foerageren, kan voor problemen zorgen.”

Sea Shepherd hoopt de komende maanden met filmpjes die vooral via sociale media te zien zullen zijn jongeren te werven om actie te voeren tegen de krillindustrie. Via een daarvoor gemaakt stripverhaal wordt een activist toolkit verspreid. Die bevat een oproep winkelproducten te fotograferen die krillolie bevatten, en de foto’s te verspreiden met een waarschuwing die producten niet te kopen. De krillindustrie moet van Sea Shepherd helemaal stoppen. „Om de planeet te beschermen.”

Delen Mail de redactie