Het VK treedt hard op tegen asielzoekers, maar de economie draait intussen op migranten

Voetbalfans hielden afgelopen weekend bordjes omhoog in het stadion: ‘Migranten welkom’. Buren lieten chocolaatjes en bedankkaarten achter op de stoep bij Gary Lineker, de BBC-presentator die zo kritisch was op het plan van de Britse regering om bootmigranten zo snel mogelijk het land uit te zetten zonder hun asielaanvraag in aanmerking te nemen. Hij kreeg steun uit allerlei hoeken van de samenleving. Op de sociale media luidde de sleutelzin #ImwithGary.

Is dit hetzelfde Verenigd Koninkrijk als waar, in aanloop naar de Brexit, het anti-immigratiesentiment zo hoog opliep? Waar arrestaties plaatsvinden, vorige maand nog, bij uit de hand gelopen demonstraties voor hotels waar asielzoekers verblijven? Ja – en nee.

Nog steeds is de Britse bevolking min of meer verdeeld volgens ‘traditionele’ lijnen, dezelfde als in aanloop naar de uittreding uit de Europese Unie, ruim drie jaar geleden. Oudere, lager opgeleide en conservatieve Britten zijn over het algemeen meer tegen immigratie en jongere, progressieve, hogeropgeleiden zijn juist positiever. Demonstranten met bordjes ‘vluchtelingen welkom’ staan tegenover boze Britten „die hun land terug willen”.

Tegelijkertijd is er wel degelijk een verandering gaande in de publieke opinie. Uit onderzoek van universiteit King’s College London bleek vorig jaar dat een meerderheid van de Britten welwillend tegenover immigranten staat. Maar dan wel als ze werk hebben: 58 procent van de inwoners zegt dat migranten welkom zijn „zolang er banen beschikbaar zijn”, en dat is een hoger percentage dan bijvoorbeeld in Duitsland, Canada of Australië.

Migratie niet afgenomen

Hoewel het vrije verkeer van personen binnen de Europese Unie een van de belangrijkste bezwaren vormde van de voorstanders van vertrek, is het aantal migranten niet afgenomen sinds het Verenigd Koninkrijk weer zelf zijn immigratiebeleid kan bepalen. Vorig jaar kende het land zelfs een recordaantal immigranten. Een groot deel waren Oekraïners en Hongkongers die van een asielregeling gebruik maakten; ongeveer een kwart van de immigranten kwam op een werkvisum binnen.

Lees ook: Hoogleraar Tanja Bueltmann: ‘Gary Lineker heeft gelijk met zijn jarendertigvergelijking’

De krapte op de arbeidsmarkt is vooral in de gezondheidszorg en de sociale sector (denk aan thuiszorg en jeugdzorg) groot en daar vervangen Indiërs, Nigerianen en Filippijnen de vroegere EU-migranten. En waar er in 2019 nog maar elf Kirgiziërs naar het VK kwamen, waren dat er vorig jaar bijna 4.500. Ze kregen tijdelijke visa voor seizoensarbeid die normaal door Roemenen of Bulgaren werd gedaan. Ook in de land- en tuinbouwsector stelde de regering extra visa beschikbaar, om aan de vraag van telers te kunnen voldoen. De extra handen zijn nodig.

Bootjes

De weerstand in de samenleving richt zich dus vooral op ongecontroleerde immigratie en daar zijn de bootjes met migranten op het Kanaal een ultieme uiting van. Dit blijkt ook uit bevindingen van peilbureau YouGov, waarin de helft van de Britten het eens is met een specifiek onderdeel van het regeringsplan, om migranten die eenmaal de oversteek probeerden te wagen voorgoed hun kans op asiel of een andersoortige verblijfsvergunning af te nemen. Zij zouden het VK nooit meer in komen.

Verder speelt bij de tegenstanders van bootmigratie mee dat de overheid dagelijks 5,6 miljoen pond (6,3 miljoen euro) uitgeeft aan hotelkosten voor tienduizenden asielzoekers in afwachting van hun procedure. Het beeld is dat de asielzoekers profiteren en lanterfanten, maar de Britse regering heeft zelf een grote hand in die kosten. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de eigen administratie niet op orde en zo’n 161.000 asielzoekers wachten op een eerste beslissing in hun zaak. Ter vergelijking: eind 2018 waren dat er nog minder dan 36.000.