Het aantal coronabesmettingen in China stijgt hard. Welke gevolgen kan een grote coronagolf krijgen?

China staat aan het begin van een mogelijk gigantische besmettingsgolf sinds het land eerder deze maand de meeste coronamaatregelen abrupt losliet. Zondag meldde China aan de wereldgezondheidsorganisatie WHO 66 coronadoden, maandag 74 – maar de toenemende drukte in crematoria en uitvaartcentra wekt de indruk dat het er al veel meer zijn. Vier vragen over de gevolgen van een grote coronagolf in China.

1Waardoor nemen in China de coronadoden toe?

De Chinese overheid schafte eerder deze maand plotseling de meeste coronamaatregelen af: er zijn geen lockdowns van complete steden meer zodra er een paar coronagevallen opduiken, er zijn geen reisbeperkingen meer, testen is op de meeste plekken vrijwillig en mensen die positief testen mogen thuis in isolatie in plaats van in massale quarantainefaciliteiten.

Sinds het loslaten van de maatregelen gaat het virus hard rond, en de immuniteit van de bevolking – 1,4 miljard mensen – is laag door het strenge zero-covidbeleid van de afgelopen 2,5 jaar, en de matige vaccinatiegraad. China meldt dat meer dan 90 procent van de bevolking volledig gevaccineerd is, maar dat is al meer dan een jaar geleden. Slechts 60 procent haalde een boosterprik, en van de 80-plussers zelfs nog geen 41 procent.

Daarbij is vooral gevaccineerd met Chinese vaccins van de fabrikanten Sinovac en Sinopharm, die gebaseerd zijn op geïnactiveerd oorspronkelijk coronavirus. De vraag is hoe goed die nog beschermen tegen Omikron en al zijn subvarianten.

Uit studies tot nu toe rijst het beeld dat Omikron geen milder ziektebeeld geeft dan bijvoorbeeld de oorspronkelijke variant bij ongevaccineerde mensen. Dat Omikron in het Westen minder ziekmakend en dodelijk is, lijkt vooral te danken aan de immuniteit van de hele bevolking, door besmettingen en vaccinaties.

2Hoeveel sterfgevallen door Covid-19 zijn te verwachten in China?

De huidige infectiegolf is de eerste van drie, verwacht epidemioloog Wu Zunyou van het Chinese centrum voor infectieziektebestrijding CDC. De tweede golf verwacht hij na de Chinese Nieuwjaarsvieringen die op 21 januari beginnen, en de derde na die feestdagen, zei hij maandag.

De komende maanden zouden, als er geen maatregelen worden genomen, tot een miljoen mensen in China aan Covid-19 kunnen overlijden volgens de eerste schattingen door modelleurs, schrijft het wetenschappelijke tijdschrift Nature; in heel 2023 zelfs 1,6 miljoen. Ter vergelijking: wereldwijd zijn bij de WHO nu ruim 6,6 miljoen coronadoden gemeld, het werkelijke aantal schat de WHO rond 14,8 miljoen. China stevent zonder twijfel af op een paar slechte maanden, volgens de Australische infectieziektemodelleur James Wood.

Als de infecties zo snel toenemen als verwacht zullen de ziekenhuizen snel overstromen. Uit de modellen blijkt ook dat de infectiegolf kan worden gedempt als snel vaccinatiecampagnes worden opgestart met betere vaccins, als risicogroepen antivirale middelen krijgen, en als veel mensen mondneusmaskers gebruiken en hun reisbewegingen beperken.

Lees ook: Zorgen over onhoudbare uitbraak omikron in China

3 Zijn er gevaarlijke varianten in opkomst?

Er is weinig zicht op welke subvarianten van Omikron rondgaan in China. Er is wereldwijd inmiddels een ‘variantensoep’ van tientallen subvarianten van Omikron ontstaan, die elk weer net wat beter ontsnappen aan de afweer. Zo is in Nederland nu subvariant BQ1.1 dominant. Tot nu toe zijn er geen subvarianten die ziekmakender lijken. Vijf subvarianten houdt de WHO beter in de gaten, waaronder BA.5 en zijn nakomelingen.

In China zijn meer dan 130 subvarianten geteld. Aziatische media melden dat de omikronsubvarianten BA.5.2 en BF.7 nu dominante varianten in China zijn. Dat zijn nazaten van BA.5. Vergeleken met eerdere subvarianten (BA.1 tot BA.5) zou BF.7 beter aan de afweer ontsnappen en zich sneller verspreiden volgens Chinese experts. Of dat klopt moet nog blijken. BF.7 is deze herfst ook in Nederland aangetroffen, maar is inmiddels ingehaald door BQ.1.1.

„De schatting van de R-waarde is voor deze variant in China en in Europa heel verschillend”, zegt viroloog Marion Koopmans. De R-waarde geeft aan hoeveel andere mensen één geïnfecteerde patiënt op zijn beurt besmet. „In China wordt die geschat op meer dan tien, in Europa zijn deze varianten niet veel besmettelijker dan andere die we nu zien. Dat komt waarschijnlijk doordat het virus hier, dankzij alle vaccinaties en infecties, op een betere immunologische barrière stuit.”

4 Hoe groot is het risico op een nieuwe zorgwekkende variant?

Dat is niet te zeggen. Maar hoe meer mensen – en dieren – een virus kan infecteren, hoe meer kansen het heeft om te muteren. „We begrijpen nog steeds niet hoe Omikron is ontstaan, met dat verrassend grote aantal mutaties”, zegt viroloog Eric Snijder van het LUMC in Leiden. „Het meest waarschijnlijke scenario: in een patiënt met een slecht werkend immuunsysteem. Het is niet uit te sluiten dat zoiets zich zal herhalen.” De impact van zo’n nieuwe subvariant zou mee kunnen vallen, nu een groot deel van de wereldbevolking immuniteit heeft. „Maar ook dat hangt helemaal af van de eigenschappen van zo’n nieuwe variant.”

Lees ook: Het jaar van de virusvarianten, maar niemand weet waar ze ontstaan