Harde lobbystrijd in Brussel ontstaan door voorstel dat helderheid moet brengen in patentendoolhof

Wil de Europese Commissie bedrijven helpen in het doolhof van octrooien? Of maakt ze keiharde inbreuk op het bestaande patentrecht, met vergaande gevolgen? In de aanloop naar voorstellen over wijziging van octrooiwetgeving is de afgelopen periode in Brussel een harde lobbystrijd op gang gekomen.

Grote bedrijven als de Amerikaanse chipmaker Qualcomm verzetten zich fel tegen een voorstel voor regulering van zogeheten ‘standaard essentieel-patenten’ (SEP) dat de Commissie deze donderdag presenteert. Zulke octrooien leggen een claim op technologie die gebruikt moet worden om aan een bepaalde technische standaard te voldoen. Bijvoorbeeld cruciale communicatie- en netwerktechnologie, waaronder die voor 4G, 5G en wifi. Wie een product maakt dat op basis van deze standaarden verbinding legt, kan niet om zo’n SEP heen. Of beter: om die SEP’s heen, want om gebruik te kunnen maken van één standaard, stuit je soms op duizenden patenten.

En dat kan in de kosten lopen. Zeker omdat het voor producenten niet altijd duidelijk is voor welke octrooien ze nu precies een licentie moeten aankopen als ze een standaard willen implementeren. De octrooien verbonden aan één standaard zijn bovendien vaak in handen van verschillende patenthouders. Een fout maken kan kostbaar zijn: patenthouders kunnen opduiken om een flink percentage op te eisen.

Lees ook: Nokia, bestaat dat nog? Ja, juist! Dankzij patenten

Conflicten

In principe gelden voor houders van SEP’s regels om te garanderen dat ze er eerlijk en redelijk mee omgaan. Maar in de praktijk houden niet alle patenthouders zich daaraan en leiden conflicten vaak tot rechtszaken. Bijvoorbeeld tussen autofabrikant Daimler en telecombedrijf Nokia, waarbij de automaker vond dat Nokia veel te hoge royaltybedragen eiste voor het gebruik van 4G in nieuwe voertuigen. Schattingen over het aantal SEP-rechtszaken in Europa lopen in de duizenden.

Die rechtszaken zijn niet alleen kostbaar, Brussel maakt zich ook zorgen over de consequenties van het patentendoolhof voor de technologiestrijd waarin Europa verwikkeld is. Europese producenten van ‘slimme technologie’, bijvoorbeeld speakers die verbonden zijn met internet of slimme energiemeters, worstelen met de mistige wereld van de patenten. Het risico achteraf om de oren geslagen te worden met een hoge claim is groot. En dat hindert innovatie, vreest Brussel.

Vorig jaar presenteerde de Europese Commissie juist een actieplan om meer invloed te krijgen op ‘standaardisatie’: de manier waarop mondiale normen voor nieuwe technologie als 5G en gezichtsherkenning worden vastgesteld. Als Europese bedrijven op hoge kosten stuiten om aan die normen te voldoen, doet dit het effect daarvan weer wat teniet.

En dus wil de Commissie nu helderheid brengen in het soms schimmige patentenwereldje. Daartoe wil ze dat het EU-bureau voor intellectueel eigendom SEP’s gaat registreren, eigenaren in kaart brengt en controleert of een patent echt ‘essentieel’ is voor een bepaalde technologie. En voordat patenthouders een rechtszaak kunnen starten, moeten ze eerst een soort mediation-traject doorlopen, waarin wordt beoordeeld wat een eerlijke prijs voor het patent moet zijn.

Patent-trollen

Maar, zo erkennen EU-ambtenaren: morrelen aan intellectueel eigendom ligt „extreem gevoelig”. Het beschermen ervan wordt traditioneel namelijk gezien als voorwaarde voor bedrijven om te investeren in nieuwe technologie. En dus is er ook al voor de presentatie van het voorstel deze donderdag een harde lobby op gang gekomen om de nieuwe regels te blokkeren of af te zwakken.

Eerder deze maand stuurde een zestal Amerikaanse oud-overheidsfunctionarissen een brief aan de Commissie waarin ze „grote zorgen” uiten over het voorstel dat „grote schade” zou toebrengen aan de Europese en Amerikaanse economie. Meerdere van hen zijn als advocaat verbonden aan chipmaker Qualcomm – een van de grootste Amerikaanse octrooihouders.

Ook kleinere octrooihouders die veel geld verdienen aan claims verzetten zich fel. In Brussel wordt wel gesproken van ‘patent-trollen’ die fors overfactureren , maar er door gebrekkige transparantie nu mee wegkomen.

Patenthouders waarschuwen op hun beurt voor de consequenties van de inbreuk op het octrooirecht. Fredrik Erixon van de Brusselse denktank ECIPE wijst in verschillende blogs op het gevaar dat innovatieve industrie door gebrek aan patentbescherming juist uit Europa vertrekt en de concurrentiekracht van de EU daardoor afneemt.

Met het voorstel donderdag is de strijd nog niet beslecht: EU-landen en het Europees Parlement moeten zich nog over het voorstel buigen.