Extreem-rechts is grootste winnaar bij verkiezingen Israël

Israël stevent af op het meest rechtse kabinet uit zijn geschiedenis, nu oud-premier Benjamin Netanyahu en zijn orthodox-joodse en extreemrechtse bondgenoten de parlementsverkiezingen lijken te hebben gewonnen. Inmiddels is circa 85 procent van de stemmen geteld en staat het rechtse kamp op 65 van de 120 zetels in de Knesset, het parlement. De kans is klein dat hun de zege nog ontgaat.

Dit is vooral slecht nieuws voor de Palestijnen, die onder zo’n kabinet op nog meer repressie kunnen rekenen dan nu al het geval is. Juist de partij Religieus Zionisme, de grootste winnaar van deze verkiezingen en een onmisbare coalitiepartner voor Netanyahu, bepleit een agressieve aanpak van de Palestijnen. Ze wil dat Israël de Westelijke Jordaanoever annexeert. Ook staat ze een harde lijn voor jegens homo’s en anderen van de lhbti’ers.

De 73-jarige Netanyahu, die het land in totaal al vijftien jaar leidde, sprak in de nacht van dinsdag op woensdag van „een enorme overwinning”. Zijn aanhang onthaalde hem op spreekkoren van ‘Bibi is terug’ en ‘Bibi, koning van Israël’. De bevolking wil veiligheid binnen een Joodse staat, zei Netanyahu met schorre stem. „Ze wil kracht in plaats van zwakte.”. En hij kan die leveren, was zijn boodschap. Hij zal „de nationale trots herstellen die ons is ontnomen”. Tegelijk beloofde hij de diepe tegenstellingen in het land te zullen overbruggen.

Geen verzoenend beleid

Maar van een gematigd en verzoenend beleid zal vermoedelijk geen sprake zijn. Dat Netanyahu zijn premierschap kan hervatten heeft hij ditmaal niet zozeer aan zijn eigen kracht te danken – zijn Likud deed het met 31 zetels nauwelijks beter dan bij de verkiezingen van vorig jaar – maar meer aan zijn orthodoxe bondgenoten en bovenal aan Religieus Zionisme. Die laatste partij verdubbelde naar het zich laat aanzien haar fractie in de Knesset van zeven tot veertien zetels en is daarmee plotseling de derde partij van het land.

Het was vooral Itamar Ben-Gvir, de meest dynamische van de twee leiders van Religieus Zionisme, die ditmaal grote aantallen nieuwe, overwegend jonge kiezers wist te mobiliseren. De doorgaans zeer opgewekte Ben-Gvir is een aanhanger van de in 1990 vermoorde radicale rabbijn Meir Kahane en wil keihard optreden tegen Palestijnen. In het verleden was zijn leus jegens de Palestijnen dikwijls ‘Jullie dorp moet branden’. De politie mag stenen gooiende jonge Palestijnen doodschieten wat hem betreft.

Een Palestijn die zich tegen de bezetting verzet is voor de Religieuze Zionisten al snel een terrorist

Tijdens deze campagne hield hij zich naar zijn maatstaven vrij rustig maar zijn enthousiaste aanhangers zongen hun leider vannacht toe: „Dood aan de terroristen!” Een onheilspellende boodschap gelet op het feit dat in het vocabulaire van de Religieuze Zionisten elke Palestijn die zich tegen de Israëlische bezetting verzet al snel een terrorist is. Ben-Gvir, die zelf in een volgens internationaal recht illegale nederzetting op de Westelijke Jordaanoever woont, eiste deze week al de post van minister van Politiezaken op. Netanyahu sloot niet uit dat hij die gevoelige functie kon krijgen.

Hoewel er nog hard zal worden onderhandeld over de verdeling van de ministersposten bevestigt de uitslag hoe dan ook de trend van verrechtsing die zich inmiddels al vele jaren in Israël aftekent. Analisten schrijven die vooral toe aan het aanhoudende geweld over en weer tussen Joden en Palestijnen en het uitblijven van een oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict.

Drie corruptiezaken

Netanyahu zal zijn hernieuwde premierschap naar verwachting tevens aangrijpen om nieuwe wetgeving door te voeren die hem mogelijk kan vrijwaren van verdere vervolging in drie nog lopende corruptiezaken. Ook wil hij de bevoegdheden van de rechterlijke macht verminderen en meer macht aan het parlement toekennen. Religieus Zionisme heeft hem daarbij al steun toegezegd. Het feit dat Netanyahu ondanks deze processen rustig in zijn politieke functies aanbleef was voor verschillende partijen reden in geen geval meer met hem te willen samenwerken. Dit droeg bij tot de politieke patstelling van de laatste jaren.

Het waren de vijfde verkiezingen binnen vier jaar en de Israëliërs waren er duidelijk op gebrand de impasse van de laatste vier jaar eindelijk te doorbreken. De opkomst bedroeg 71,3 procent, de hoogste in een paar decennia tijd. Partijen stelden ook alles in het werk om kiezers naar de stemlokalen te trekken. Arabisch-Israëlische partijen boden bij voorbeeld dinsdagmiddag nog auto’s aan om kiezers te vervoeren.

De demissionaire centrumrechtse premier Yair Lapid, die de afgelopen maanden een kabinet leidde dat afkeer van Netanyahu als voornaamste bindmiddel had, wilde woensdagochtend nog niet erkennen dat zijn opzet om Netanyahu wederom buitenspel te zetten was mislukt. Lapids eigen partij deed het weliswaar beter dan de vorige keer en kan op zo’n 24 zetels rekenen maar verschillende kleinere bondgenoten leken de kiesdrempel niet te halen.

De kiesdrempel van 3,25 procent vormt voor kleinere partijen een geducht obstakel. Twee partijen uit het anti-Netanyahu-kamp, het linkse Meretz en de Arabisch-Israëlische partij Balad, zitten daar beiden heel dicht onder. Hiervan profiteren vooral rechtse partijen.

Lees ook dit profiel van Benjamin Netanyahu