EU-buitenlandchef wil 2 miljard voor wapens: ‘We moeten een oorlogsmentaliteit hebben’

Om het dreigende Oekraïense tekort aan munitie te verhelpen, wil de Europese Commissie dat lidstaten onmiddellijk munitie uit eigen voorraden doorschuiven, dat ze gezamenlijk grote orders plaatsen bij de wapenindustrie en dat bedrijven en overheden samen met spoed plannen maken voor investering in de Europese productiecapaciteit. Alleen op deze manier kan de EU de steun voor Oekraïne waarborgen.

„Sorry dat ik het zeg, maar we moeten een oorlogsmentaliteit hebben”, zei EU-chef Buitenland Josep Borrell na afloop van een vergadering van ministers van Defensie in Stockholm. „Ik praat liever over vrede en vredesonderhandelingen, maar de oorlog woedt door.” De ministers gingen, zei hij, op hoofdlijnen akkoord met zijn drietrapsstrategie. Een formeel besluit moet over twee weken vallen.

In zijn voorstel onderstreept Borrell een paar keer dat snelheid geboden is met de levering van munitie. Er is vooral behoefte aan zware 155 millimeter granaten. Borrell wil 1 miljard euro uittrekken afkomstig van een speciale pot voor wapenleveranties, de Europese Vredesfaciliteit (EVF). Om snelle levering aantrekkelijk te maken zou ook een groter aandeel van de kosten die een lidstaat maakt vergoed kunnen worden. Normaal betaalt de EU 60 procent van een wapenzending en de lidstaat die het materiaal levert 40 procent. De EU zou nu 90 procent kunnen betalen. „We praten over weken, dus moeten we gebruiken wat we al hebben.”

Gezamenlijk inkopen

Op de middellange termijn moeten krijgsmachten gezamenlijk inkopen. Volgens de Commissie hebben 25 landen laten weten dat ze komende zeven jaar verschillende typen munitie samen willen inkopen. Het project zou deze maand nog van de grond moeten komen. De onderhandelingen zouden dan gevoerd kunnen worden door Brussel, contracten zouden voor eind mei getekend moeten zijn. Het gaat dan om munitie waarmee de voorraden aangevuld kunnen worden in combinatie met nieuwe leveranties aan Kyiv. Zo hoopt Borrell de kosten te verlagen en de levertijd te bekorten. Ook hiervoor wil hij 1 miljard euro reserveren.

Daarmee zou het geld uit de EVF op zijn en moeten landen beslissen of ze willen bijstorten. Tot nu toe heeft de EU 450 miljoen euro bijgedragen aan munitieleveringen.

Dagelijks

Er komt vrijwel dagelijks munitie aan in Oekraïne, maar omdat de oorlog een uitputtingsslag met artillerie is geworden, worden er elke dag tienduizenden schoten gelost, aldus Borrell.

Er zijn 15 bedrijven in de Europese Unie die 155mm munitie kunnen produceren. Om de productiecapaciteit op de langere termijn te vergroten is geopperd om geld uit de EU-begroting te gebruiken en van de Europese Investeringsbank. Handicap bij deze ideeën is dat de EU-verdragen de levering van wapens verbieden. Borrells speciale fonds staat daarom ook formeel los van de begroting.

Lees ook Waarom Duitse wapenfabrikanten moeizaam hun productie opvoeren