Column | Een kans

In een boekhandel in Manhattan rekende ik gisteren een paar kilo Audre Lorde en Philip Larkin af. De verkoper, een man van een jaar of vijftig, prees me om mijn keuze. Toen hij hoorde dat ik uit Nederland kwam moest hij lachen. Hij was er eind jaren 90 geweest.

„Jullie zijn zo liberaal”, giechelde hij. „Je hoeft in Holland de tv maar aan te zetten en hup, allemaal blote mensen!”

„Nou ja,” zei ik, „de huidige televisie is tegenwoordig echt geen nudistencamping meer hoor, er is toch wel weer sprake van censuur.”

Hij tikte op mijn berg aankopen.

„Bij jullie worden er tenminste geen boeken op een verboden lijst gezet. Hier is in een aantal staten het werk van Toni Morrison, Khaled Hosseini en Margaret Atwood in de ban gedaan.”

Ik antwoordde hem dat er in Nederland, bij mijn weten dan, nog geen boeken waren gecanceld, maar al wel auteurs, wat even verontrustend is.

„Het is frustrerend, want je kunt er zo weinig tegen doen”, begon ik. „Er geldt tegenwoordig meer dan ooit het recht van de luidste.”

„Sinds 1982 hebben we in Amerika de zogeheten Banned Books Week”, vertelde de verkoper, „als reactie op al die boeken die op scholen niet meer mogen. In die week zijn er hele leesclubs en lezingen die extra aandacht besteden aan wat de goegemeente ongepaste lectuur vindt.”

Wat een geweldig idee. Sowieso zit er één zonzijde aan boeken verbieden, want je creëert met een verbod de verleiding om ze er juist wél bij te pakken. Toen op mijn overdreven christelijke basisschool de hoofdmeester riep dat we allemaal de Bijbel moesten lezen maar níét het Hooglied en de Openbaring van Johannes (aka de porno- en de griezelafdeling van het Boek), kenden we die delen de week erna meteen uit het hoofd.

Even was ik heel enthousiast over het idee om een Anti-Literatuurweek in te stellen, waarin je dus geen Boekenweekgeschenk maar een Boekenweekverbod hebt, waarbij je elk jaar oproept om een andere auteur vooral niet tot je te nemen omdat zijn of werk vooral Heel Erg Gevaarlijk is, voor, nou ja, Het Leven. Richt de Collectieve Ontmoediging van het Nederlandse Boek op, dát krijgt mensen pas aan het lezen!

En toen daalde het treurige besef in dat de huidige leescultuur zo onder druk staat dat dit soort laatste strohalmen me even echt een goed idee leken.

Ik sjokte de winkel uit, bergen boeken achterlatend in een wereld waar mensen het geschrevene eerder als een vijand zien dan als een vriend.

Als een bedreiging, in plaats van een kans.