EP-voorzitter Metsola overtrad zelf ook regels geschenkenregister

Goede voornemens waren er deze week in Straatsburg volop: meer transparantie, een einde aan diplomatiek gekonkel en duidelijke lobbyregels die voor iedereen gelden. Maar terwijl het Europarlement de draad probeerde op te pakken na het grootste corruptieschandaal in zijn geschiedenis, lukte het maar niet om de aandacht écht te verleggen.

Juist de afgelopen dagen kwamen weer allerlei ongemakkelijke feiten aan het licht. Allereerst over parlementsvoorzitter Roberta Metsola, die de afgelopen weken juist ferm de leiding nam bij een reactie op de onthullingen. Maar deze week bleek dat ook Metsola 142 cadeaus niet tijdig had opgegeven in het geschenkenregister – onder meer allerhande luxe prullaria, flessen champagne en een droge worst. En ook een betaald reisje naar een wijnkasteel afgelopen oktober gaf ze pas vorige week op, terwijl dat eigenlijk binnen enkele weken moest.

Lees ook Onder Europarlementariërs overheerst angst over de impact van het omkopingsschandaal

Woordvoerders van Metsola benadrukten dat vorige voorzitters überhaupt geen cadeaus en reizen registreerden en ze in de toekomst van plan is alles wel direct in te voeren. Tot grote ophef zal het naar verwachting niet leiden. Maar dat juist de voorzitter zo losjes omging met de toch al zeer soepele regels, draagt pijnlijk bij aan het beeld van een instituut waar eigenlijk iedereen maar wat doet.

Het is de cultuur van „straffeloosheid en ondoorzichtigeheid” die de linkse fractie in het EP deze week hard aanviel. Het schandaal, zei de Franse fractievoorzitter Manon Aubry dinsdag, is „inmiddels een soort Netflix-serie, waar we worden achtergelaten met een cliffhanger: wat zal er hierna gebeuren?”

Kroongetuige

En er gebeurt nog genoeg – zeker sinds een hoofdverdachte in het schandaal, oud-Europarlementariër Pier Antonio Panzeri, in ruil voor strafvermindering waardevolle informatie over andere betrokkenen zal gaan verstrekken. Nu al bleek uit gelekte verklaringen dat hij zijn Belgische collega Marc Tarabella meesleept in zijn val: Panzeri zou hem 120.000 euro hebben betaald. De vraag wie de volgende is, was deze week in Straatsburg voer voor veel speculatie.

En terwijl de discussie over nieuwe transparantieregels op gang komt, is ook het vingerwijzen begonnen. Europarlementariërs van andere groepen dan de sociaal-democraten vinden dat die zich wel erg weinig schuldbewust opstellen – alle verdachten komen tot nu toe uit hun fractie. Maar dat de christen-democraten openlijk de aanval hebben geopend op de ‘obscure interne cultuur’ bij de sociaal-democraten, zorgt ook voor ongemak. „Laten we nou alsjeblieft niet elkaar gaan aanvallen – het aanzien van het Europarlement gaat ons allemaal aan”, zegt VVD-Europarlementariër Malik Azmani.

Zo groeit tegelijk de vrees dat het EP door de binnendruppelende schandaaltjes veel te veel met zichzelf bezig blijft – in een tijd waarin er genoeg gebeurt dat Europese burgers raakt. Temeer omdat er nog geen overeenstemming is over hoe streng de nieuwe regels moeten worden. Vooral Duitse Europarlementariërs schermen graag met de ‘vrijheid van het mandaat’: een principe dat betekent dat verkozen parlementariërs vooral niet te veel gehinderd moeten worden in het mandaat dat ze van de kiezer gekregen hebben.

Tegelijk zijn de door Metsola voorgestelde maatregelen – waaronder een afkoelperiode voor oud-Europarlementariërs waarin die niet mogen lobbyen, en een verplichting om ontmoetingen openbaar te maken – volgens transparantie-voorvechters veel te zwak. „Ik denk niet dat het Parlement zelf beseft dat het zich, door niet te hervormen, door deze kans niet aan te grijpen om iets wezenlijks te doen, vatbaar maakt voor meer kritiek”, aldus EU-analist Camino Mortera van het Centre for European Reform tegen Deutsche Welle.