Elon Musk daalt op zijn Twitter steeds dieper af in het konijnenhol

De tekening van een wit konijntje en het woord ‘follow’ daarvoor – met één tweet wist Elon Musk een nieuwe zwieperd te geven aan de opwinding over zijn positie als alleenheerser bij Twitter en hoe hij die positie gebruikt. Wat wil de politieke provocateur Musk met het sociale platform waar hij dit jaar 44 miljard dollar voor betaalde en waar hij sindsdien furieuze reorganisaties doorvoert?

Het konijntje lijkt te refereren aan de white rabbit uit het kinderboek Alice in Wonderland en die is weer symbool van het wespennest aan samenzweringstheorieën dat QAnon wordt genoemd. De kern van QAnon: er is een samenzwering van pedofiele kannibalen in de Verenigde Staten, bevolkt door hoge ambtenaren, acteurs en linkse politici, die heeft geprobeerd te verhinderen dat Donald Trump president werd. De FBI heeft de verspreiders van QAnon in 2019 aangemerkt als „binnenlandse terroristen”. Onder de Trump-aanhangers die het Capitool bestormden op 6 januari 2021 bevonden zich volgens justitie ook verscheidene QAnon-volgelingen. Musk gaf later per tweet een lollige draai aan de opwinding: „Konijn-emoji’s gelden nu als hate speech!”

Maar Musk heeft zijn 121 miljoen Twittervolgers deze week niet alleen op een konijntje getrakteerd. Ook verstuurde hij een reeks politiek geladen tweets. Zo vuurde hij op zondag ineens twee berichten af op Anthony Fauci, de immunoloog die de presidenten Trump en Biden adviseerde tijdens de coronapandemie. Hij had de gezichten van Fauci en Biden geplakt in een foto uit The Lord of the Rings, waarin een perfide raadgever in het oor van de koning fluistert: „Nog maar één lockdown, mijn koning.” Daarna twitterde Musk: „Mijn voornaamwoorden zijn Vervolg/Fauci.”

Lees ook dit artikel over de flamboyante managementstijl van Elon Musk

Zo te zien tegelijkertijd een bespotting van de gewoonte van gebruikers om in hun Twitterprofiel aan te geven met welke voornaamwoorden ze willen worden aangeduid – iets wat in conservatieve kringen als een rode lap op een stier werkt. Intussen had Musk vooral vuur gegeven aan de agressie tegen een wetenschappelijk adviseur in een brisant dossier. Fauci wordt al jarenlang beveiligd om hem te beschermen tegen mensen die zeker weten dat het coronavirus niet bestaat of dat het ’t best bestreden kan worden met hydroxychloroquine. Op vragen van een journalist noemde de woordvoerder van het Witte Huis de „persoonlijke aanvallen” van Musk op Fauci „gevaarlijk” en „weerzinwekkend”.

Twitter Files

De politieke positie van Musk is lastig vast te pinnen. Hij liet eerder dit jaar weten voortaan op kandidaten van de Republikeinse Partij te zullen stemmen. Maar hij is ook voor ‘linkse’ voorstellen als een basisinkomen en een belasting op CO₂-uitstoot. Hij is tegen scherpere controle op vuurwapenbezit en tegen de beperking van de vrijheid van meningsuiting, wat hem heeft gebracht tot het opheffen van de Twitterverbanning van Trump (die nog niet is teruggekeerd op wat ooit zijn lievelingsplatform was). En, deze week, tot het ontbinden van de zogeheten raad voor ‘Vertrouwen en Veiligheid’ die het bedrijf in 2016 had ingesteld om te adviseren inzake desinformatie en andere uitlatingen waarvan Twitter de verspreiding destijds problematisch vond.

De belangrijkste bijdrage van Musk aan het Amerikaanse politieke debat was deze week de verschijning van de zogenoemde ‘Twitter Files’. De nieuwe eigenaar gaf drie journalisten inzage in het interne memoverkeer van het bedrijf. Matt Taibbi, Bari Weiss en Michael Shellenberger, die niet (meer) verbonden zijn aan grote media maar zelfstandig onderzoek publiceren op platforms als Substack, brachten via hun Twitteraccount informatie naar buiten over onder meer het besluit van het bedrijf om Trumps account af te sluiten na de door hem op z’n minst vergoelijkte bestorming van het Capitool. En ook over het besluit om vlak voor de verkiezingen van 2020 de verspreiding van onthullingen van The New York Post over de schimmige zaken van Joe Bidens zoon Hunter te blokkeren of te vertragen.

Musk mengde zich in het politieke debat met de vrijgave van de ‘Twitter Files’, bedrijfscorrespondentie over beladen ingrepen op het sociale medium

In de weergave van de journalisten is vooral te zien dat medewerkers van Twitter op verschillende niveaus van het bedrijf worstelen met de vraag wat ze moeten doen met berichten waarvan ze het waarheidsgehalte niet zelf kunnen vaststellen en waarvan ze de invloed gevaarlijk achten. Toen hun duidelijk was dat de regels niet voorzagen in een helder besluit over deze kwesties, besloten ze hun eigen regels te overtreden.

Lees ook Musk en Twitter onder druk – van activisten, adverteerders, Europa en de app-stores

Voor Musk is het duidelijk: „De regels werden in stelling gebracht tegen rechts en niet tegen links.” Het is lastig deze conclusie voluit te onderschrijven omdat Musk geen gehoor heeft gegeven aan verzoeken van andere journalisten en media om ook aan hen toegang te geven tot deze interne informatie. Wat beslist een brisante onthulling is, is dat het toenmalige hoofd van ‘Vertrouwen en Veiligheid’, Yoel Roth, vlak na de verkiezingen van 2020 op het interne chatkanaal Slack schrijft dat hij een „wekelijkse afstemming” (sync) heeft met „FBI/DHS/DNI” over de integriteit van de verkiezingen – een onderwerp waar omheen oud-president Trump een web van leugens heeft geweven. Dat de federale recherche, het ministerie van Binnenlandse Veiligheid en het samenwerkingsorgaan van de veiligheidsdiensten, DNI, hierover wekelijks overlegden met een Twittermedewerker die beslissingen moest nemen over wel of niet censureren van bepaalde informatie, is verontrustend genoeg, los van de vraag of het vooral rechtse of linkse informatie is. Op dat moment was Trump nog president en de minister van Binnenlandse Veiligheid was zíjn minister.

Politieke campagne

In sommige beschouwingen wordt een verband gelegd tussen de door Musk zelf gegenereerde opwinding over zijn opvattingen en de zorgwekkende berichten over de financiën van Twitter. Het bedrijf is gestopt met betalen van de huur voor kantoor, het weigert ontslagen medewerkers een ontslagvergoeding uit te keren. Musk verkocht woensdag voor 3,6 miljard dollar aan aandelen in Tesla, waarmee hij aandeelhouders heel nerveus maakt.

Andere commentatoren denken dat Musk er alleen op uit is om linkse lui te ‘trollen’ en op de kast te jagen. Dat hij aandacht wil genereren, misschien om die ooit te gelde te maken in een daadwerkelijk politieke campagne. Of anders omdat hij van aandacht houdt. Eén konijntje volstaat.