Documentairemaker ‘It’s Raining Women’: ‘Het glazen plafond zie je pas, als je het kent’

Vlak voor ons interview appt ze me nog even. „Het is schokkend hoe weinig vrouwen, ook van onze leeftijd, van het bestaan van het glazen plafond afweten.” Mari Soppela (1966) is een Finse documentairemaker die lange tijd in Nederland woonde, twee landen die het zowel goed als slecht doen als het gaat om de gelijkwaardige positie van vrouwen op de arbeidsmarkt.

Soppela is onder meer bekend van Home Recordings (2008), waarin ze haar relatie onder de loep legde, en vorig jaar Mother Land (2022), een even persoonlijke reflectie op moederschap en thuisland. Ondertussen werkte ze aan haar nieuwe documentaire: It’s Raining Women, een wereldreis over genderongelijkheid aan de hand van de rechtszaak die de Britse Rebecca Burke aanspande tegen haar werkgever wegens oneerlijk ontslag, waarna ze erachter kwam dat ze 45 procent minder verdiende dan mannelijke collega’s.

It’s Raining Women heeft een prettige zo niet activistische, dan toch activerende toon. Soppela: „Publieke omroepen zijn niet zo dol op activistische films, maar ik heb grote bewondering voor mensen die voor gelijkwaardigheid strijden.”

Hoewel haar film vol zit met straatinterviews van over de hele wereld, was het niet eenvoudig om vrouwen voor de camera te krijgen: „Er is veel schaamte. Vraag jij om salarisverhoging? Of hoeveel je mannelijke collega’s verdienen? Vrouwen hebben geleerd dankbaar te zijn dat ze überhaupt mee mogen spelen, en durven dan niet toe te geven dat ze niet eerlijk worden bedeeld. Een persoonlijk voorbeeld: ik kreeg voor mijn tweede film maar een vijfde van wat mannelijke filmmakers krijgen, maar het duurde jaren voordat ik dat doorhad, zo blij was ik dat ik de kans kreeg een film te maken.”

Zelf leerde ze de term glazen plafond dus pas later kennen. „En als je niet weet dat het bestaat, zie je het ook niet, juist niet in zogenaamd geëmancipeerde landen.”

https://www.youtube.com/watch?v=hq5vAUAvaMY

De term dateert weliswaar uit de jaren zeventig, maar het is zo’n complex fenomeen dat er nog veel te weinig onderzoek naar is gedaan, vindt Soppela. Een van de vrouwen die haar verhaal doet is de Finse Mervi Lampinen, die wereldwijd verschillende topfuncties op IT-gebied bekleedde, en regelmatig gevraagd werd of men ‘haar baas’ even mocht spreken. Soppela: „Zij vertelde dat in Nederland en de Duitstalige landen het vooroordeel tegen leidinggevende vrouwen het grootst is. Volgens haar heeft dat te maken met de moederschapsideologie in deze landen.”

Die moederschapsideologie komt ook voor in het net verschenen boek Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald) van Lynn Berger, die laat zien dat in Nederland vrouwen bijna automatisch in (mantel)zorgrollen terechtkomen. Nederland stond tijdens het maken van de film nog op 24 van de 29 landen in de Glazen Plafond Index die tijdschrift The Economist jaarlijks op Internationale Vrouwendag publiceert. De index is een instrument om de onzichtbare barrières aan te geven waar vrouwen op de arbeidsmarkt op stuk lopen, zoals een mannelijke competitieve bedrijfscultuur.

Traditioneel doen de Scandinavische landen het goed en voeren de lijst aan, maar Soppela heeft kanttekeningen: „Finland eindigt steevast relatief hoog in de Index. Vrijwilligerswerk op scholen door moeders, zoals luizenpluizen en voorlezen is hier ondenkbaar, omdat het vak van onderwijzer zo hoog wordt gewaardeerd, het is een academisch beroep.

„Maar na Covid werd bijvoorbeeld duidelijk dat vrouwelijke verplegers zwaar worden onderbetaald en dat dat een van de redenen is waarom we het op het gebied van de loonkloof helemaal niet zo goed doen. We betalen meer aan mensen die machines onderhouden, dan aan mensen die voor andere mensen zorgen.”

In deze gids vind je de beste films die momenteel in de bioscoop draaien